چرا ارز بانک مرکزی در بازار خریدار ندارد؟

محدودیت ۳ روزه فروش ارز، سهمیه ۲ هزار دلاری برای هر نفر در طول یک سال، عدم امکان معامله بین صرافی‌ها از جمله دلایل سطح پایین خرید ارز در بازار متشکل ارزی است اما معولم نیست چرا با وجود تقاضای بسیار زیاد حواله، عرضه ارز حاصل از صادرات کمتر از خرید صرافی‌هاست.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فارس، یکی از مسائلی که این روزها در بازار ارز به ابهام تبدیل شده، افزایش قیمت ارز و از طرف دیگر مشتری نداشتن ارزهای بانک مرکزی در بازار متشکل ارزی است.

در خبرهایی که روزهای گذشته بانک مرکزی منتشر کرده، اعلام شده این بانک در یک روز ۸۵ میلیون دلار و در روز دیگر ۷۸ میلیون دلار در بازار متشکل ارزی عرضه کرده است اما میزان خرید ارز از بانک مرکزی در سطح ۱.۵ میلیون دلار بوده است. 

بانک مرکزی یک روز قبل از اعلام این خبرها در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که سطح خرید ارز در بازار متشکل ارزی برای هر صراف به ۵۰۰ هزار دلار در هر روز رسیده است. این سقف پیش از این ۳۰۰ هزار دلار در روز بود. 

این اقدام بانک مرکزی تاثیری در میزان خریدهای نقدی ارز از بازار متشکل ارزی نداشته و همچنان سطح استقبال از عرضه‌های نقد بانک مرکزی در سطح پایین باقی مانده است. این استقبال پایین از عرضه‌های بانک مرکزی در شرایطی رخ می‌دهد که نرخ ارز در بازار ارز در هفته‌ها و ماه‌های اخیر روند صعودی داشته است به‌طوری که از ابتدای سال جاری تاکنون بهای ارز بیش از ۲ برابر شده است.

از طرف دیگر در چند روز اخیر بانک مرکزی اعلام می‌کند که حجم عرضه در سامانه به سطح ۱۸۰ میلیون دلار و ۱۶۸ میلیون یورو رسیده است در حالی که میزان خرید ارز حاصل از صادرات توسط صرافی‌های فعال در سامانه نیما در ۶ روز کاری گذشته به ترتیب ۴۶ میلیون یورو، ۷۷ میلیون یورو، ۵۴ میلیون یورو، ۹۰ میلیون یورو، ۷۱ میلیون یورو و ۲۳ میلیون یورو بوده است.

این ارقام تفاوت محسوسی با ارقام اعلام شده از سوی بانک مرکزی دارد. مساله اینجاست که میزان ارز عرضه شده توسط صادرکنندگان (براساس ارقام اعلام شده از سوی بانک مرکزی) فراتر از ارقامی است که صرافی‌های حاضر در سامانه نیما از صادرکنندگان خریداری کرده‌اند.

همان طور که پیشتر گفته شد همه این نخریدن‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که قیمت ارز در هفته‌ها و ماه‌های اخیر روند صعودی داشته است.

علت عرضه‌های سنگین و خریدهای اندک در بازار متشکل ارزی

پیگیری‌ها از بازار متشکل ارزی نشان می‌دهد برخی شرایط مانع از خرید بیشتر توسط صرافی‌های عضو این بازار می‌شود. یکی از این شرایط، محدودیت ۳ روزه فروش ارز خریداری شده است. هر صراف بعد از خرید ارز در بازار متشکل ارزی موظف است حداکثر در ۳ روز کاری ارز خریداری شده به متقاضی ارز بفروشد. با این شرایط صرافان اقدام به خریدهای عمده ارز نمی‌کنند و به میزانی ارز می‌خرند که امکان فروش آن در مدت ۳ روز وجود داشته باشد.

مساله دیگر در این بازار، عدم امکان فروش ارز به صراف دیگر است. این مساله موجب شده صرافان در صورت کمبود مقطعی منابع نتوانند با یکدیگر معامله کنند و همین مساله بر میزان خرید ارز از بازار متشکل تاثیر گذاشته است.

نکته دیگری که صرافی‌ها را از خرید بیشتر ارز منصرف می‌کند، محدودیت عرضه ارز در بازار است. براساس چارچوبی که بانک مرکزی برای تخصیص ارز توسط صرافی‌ها تعریف کرده است، صرافی‌ها در قالب مصارف ۲۴ گانه ارزی در طول یک سال فقط می‌توانند ۲ هزار و ۲۰۰ دلار به هر نفر بپردازند. یعنی فردی که سقف ۲۲۰۰ دلار را دریافت کرده باشد، دیگر نمی‌تواند در طول سال ارز از صرافی‌های مجاز خریداری کند. 

با توجه به اینکه خریداران ارز افراد محدود و مشخصی هستند، خود به خود این محدودیت موجب کاهش و محدود شدن فروش ارز نقدی توسط صرافی‌های مجاز شده است. باتوجه به بازه زمانی ۳ روزه صرافی‌ها برای فروش ارز خریداری شده از بازار متشکل ارزی و دو محدودیت دیگر ذکر شده، موجب شده است با وجود افزایش سقف خرید روزانه در بازار متشکل ارزی از ۳۰۰ هزار دلار به ۵۰۰ هزار دلار، اقبال چندانی به عرضه‌های بانک مرکزی در این بازار نشود.

البته نباید از یاد برد که اساسا مشکل ارزی کشور نه در بازار نقد و اسکناس، بلکه در بازار حواله است و در ماه‌های اخیر کمبودهای این بخش است که به افزایش قیمت ارز منجر می‌شود. اگرچه زمانی نیز وجود داشت که بازار نقدی و فردایی داخلی در افزایش قیمت ارز پیشرو و تاثیرگذار بود. نقشی که این روزها تا حدودی به بازار فردایی هرات منتقل شده است.

وضعیت عرضه و تقاضا در نیما چگونه است؟

اما شرایط در سامانه نیما تاحدودی بهتر است چرا که تفاوت بین میزان عرضه‌ها و ارزهای خریداری شده توسط صرافی‌ها کمتر از بازار متشکل ارزی است. علت اصلی این وضعیت تقاضای بسیار زیاد برای ارز حواله‌ای و نیمایی است.

میزان خرید ارز حاصل از صادرات در ۲۴ روز از ماه مهر معادل یک میلیارد یورو بوده است. به نظر می‌رسد حداکثر میزان خرید ارز حاصل از صادرات تا پایان مهر ماه به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو برسد در حالی که در شهریور ماه این رقم به عدد یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو رسیده بود که در یک سال گذشته یک رکورد محسوب می‌شد.

رفع الزام فروش ارز صادرکنندگان عمده به صرافی‌های بانکی

یکی از مشکلاتی که در نیما و بخش حواله وجود داشت، الزام صادرکنندگان عمده به فروش ارز حاصل از صادرات به صرافی‌های بانکی بود. این مساله موجب کاهش ظرفیت خرید ارز صادراتی و کاهش سرعت فرایند فروش ارز به واردکننده شده بود اما مدتی پیش بانک مرکزی در بخشنامه‌ای این الزام را لغو کرد و از آن پس صادرکنندگان عمده می‌توانند به صرافی‌های غیربانکی هم حواله ارزی خود را بفروشند.

درواقع یکی از مشکلات نیما با این بخشنامه برطرف شد اما با این حال باز هم میان میزان عرضه ارز (عدد اعلام شده توسط بانک مرکزی) با ارز خریداری شده توسط صرافی‌ها فاصله معناداری وجود دارد.

عرضه مازاد ۵۱ میلیون دلار حواله ارزی در یک روز 

بانک مرکزی در ۲۳ مهر ماه اعلام کرد ۱۳۴ میلیون دلار توسط صادرکنندگان در نیما عرضه شده است اما رقم درج شده در نیما از میزان خرید ارز حاصل از صادرات رقم ۷۱ میلیون یورو را نشان می‌دهد که معادل دلاری آن ۸۳ میلیون دلار است. بنابراین ۵۱ میلیون دلار ارز عرضه شده توسط صادرکنندگان توسط صرافی‌ها خریداری نشده است. مشخص نیست در شرایطی که تقاضای حواله ارزی بسیار زیاد است و بانک مرکزی برای مدیریت بازار نیما برخی واردکنندگان را از این بازار خارج کرده است، چرا خرید ارز صرافی‌ها کمتر از میزان عرضه صادرکنندگان است. 

از یک طرف قیمت‌ها در بازار ارز روند صعودی داشته و در ماه‌های اخیر به طور مداوم رشد کرده و از طرف دیگر بانک مرکزی مدام از عرضه‌های سنگین ارز در بازار متشکل ارزی و نیما خبر می‌دهد. این دو پدیده در کنار هم ناقض منطق بدیهی و اولیه اقتصادی یعنی عرضه و تقاضا است.

اگر بانک مرکزی از لحاظ منابع ارزی در وضعیت مناسبی قرار دارد، پس گلوگاه عرضه ارز به بازار باید به‌گونه‌ای باز شود که تقاضای واقعی پاسخ داده شده و بهای ارز کاهش یابد. به نظر می‌رسد این ابهام که چرا باوجود عرضه‌های زیاد خریدها در بازار متشکل ارزی و نیما کم است و قیمت ارز در بازار افزایش می‌یابد، جز با شفاف‌سازی بانک مرکزی و تبیین چرایی آن قابل حل نباشد. 

۲۷ مهر ۱۳۹۹ - ۱۱:۵۹
کد خبر: 3291

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha