به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد نرگس همتی. مربی امور تربیتی و پرورشی . ناحیه چهار کرج. دبیرستان دوره دوم فرزانگان ۴ در تحلیلی برای رادار اقتصاد نوشت:مفهوم آموزش خصوصا پس از پاندمی کرونا و محدودیتهای ایجاد شده دیگر مثل گذشته به معنای خودکار و کاغذ و حفظ کردن مطالب نیست. امروزه استفاده از تکنولوژی در آموزش، روش آموزش را تغییر داده است و نتیجه آن نیز ظهور روش‌های تدریس تکنولوژی محور و مدل‌های یادگیری ترکیبی بوده است.
تعریف یادگیری ترکیبی
یادگیری ترکیبی (که یادگیری تلفیقی نیز گفته می‌شود) یک روش آموزشی است که تکنولوژی و رسانه‌های دیجیتال را با کلاس‌های درس مدرس محور تلفیق کرده است و این به فراگیران انعطاف‌پذیری بیشتری برای شخصی‌سازی تجربه یادگیری‌شان می‌دهد.
به طور کلی، یادگیری ترکیبی به موارد زیر اشاره دارد:
- برخی آموزش‌ها آنلاین است و در آن دانش‌آموزان بر مسیر و سرعت آموزشی که درگیرش هستند، کنترل دارند
- برخی آموزش‌ها در کلاس درس مدرس محور اتفاق می‌افتد
- آموزش حضوری و آنلاین مکمل هم هستند و یک محیط یادگیری یکپارچه می‌سازند
نقطه قوت متودهای یادگیری ترکیبی در قابلیت آنها در بهبود تجربه فراگیران است. مطالعات نشان داده‌اند “یادگیری ترکیبی” نرخ شکست آموزش را کاهش می‌دهند، یادگیری را بهبود می‌بخشند و تعامل را بالا می‌برند. یادگیری ترکیبی، بهترین جنبه‌های آموزش حضوری و آنلاین را به شیوه‌ای که دانش‌آموز با سرعت خودش آموزش ببیند، ترکیب کرده است. برای مثال، یک دانش‌آموز در دوره آموزشی ترکیبی که در یک موضوع زودتر از هم‌پایه‌های خودش اشراف پیدا می‌کند، می‌تواند به آموزش خود بدون آنکه منتظر بقیه باشد، ادامه دهد، و برعکس، دانشجویی که زمان بیشتری نیاز دارد، مجبور نیست قبل از اینکه موضوع را کامل درک کند، به مراحل بعدی برود. این یک مدل یادگیری مقیاس‌پذیر است که به سادگی برای انواع دانش‌آموزان مفید و کارساز است.
یادگیری ترکیبی فقط تلفیق تکنولوژی و آموزش نیست
یادگیری تلفیقی چیست ؟ یادگیری تلفیقی یا یادگیری ترکیبی شامل تلفیقی از آموزش مدرس محور و چهره به چهره با مولفه‌های آموزش دیجیتال یا آنلاین است که به فراگیران امکان کنترل بر مسیر و سرعت آموزش را می‌دهد. یادگیری ترکیبی تنها یک دوره آموزشی کاملا آنلاین یا کلاس لکچر که آنلاین برگزار می‌شود، نیست. همچنین فقط یک تغییر ساده دوره آموزشی از ابزارهای آنالوگ به دیجیتال نیست. در روش تدریس ترکیبی ، عناصر آنلاین و حضوری با هم یک تجربه یادگیری غنی می‌سازند و فقط یک کپی از محتوای آموزشی در فرمت‌های مختلف نیست.
چه تکنولوژی‌هایی در دوره‌های یادگیری ترکیبی مورداستفاده قرار می‌گیرند؟
سیستم‌های مدیریت یادگیری، سیستم‌های پاسخگویی داخل کلاس، پلتفرم‌های یادگیری تطبیقی، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند، تجزیه و تحلیل یادگیری و … ؛ طیف ابزارها و تکنولوژی‌های یادگیری ترکیبی نه تنها متنوع است، بلکه مدام در حال تغییر است. اما در کل رایج‌ترین تکنولوژی که در یادگیری ترکیبی استفاده می‌شود، همچنان ویدئو است.
برای بسیاری از مدرسان، ویدئو اولین وسیله ارائه محتوای یادگیری ترکیبی است.
در دیگر دوره‌های یادگیری ترکیبی مدرسان ویدئو ضبط می‌کنند تا از آن به عنوان مواد آموزشی مکمل استفاده کنند. این ویدئوها برای کمک به دانش‌آموزان در مفاهیم چالش‌برانگیزتر یا فهم عمیق‌تر موضوع طراحی می‌شوند. از طرفی مدرسان می‌توانند فیلم‌هایی برای آموزش طرز استفاده از نرم‌افزار یا ابزارهای دیگر برای دانش‌آموزان ضبط کنند که در کلاس‌های درس برایشان مفید است.
مدل‌های یادگیری ترکیبی
گرچه در خصوص نقش آموزش ترکیبی در اثربخشی یادگیری اختلاف نظر وجود دارد، اما آنچه در ترکیب روش‌های آموزشی دیجیتال و آموزش چهره به چهره ارزشمند است، این است که دانش‌آموزان در یک تجربه یادگیری تعاملی قرار می‌گیرند که فرآیند یادگیری را بهبود می‌بخشد.
هر چه روش یادگیری ترکیبی رواج یافته و اهمیت می‌یابد، مدل‌های مختلفی از آن نیز شکل گرفته و توسعه می‌یابند. انتخاب یک مدل یادگیری ترکیبی که مناسب کلاس درس شما باشد، به نیازهای فراگیران شما بستگی دارد. شاید برخی دانش‌آموزان شما به توجه و رسیدگی بیشتری نیار داشته باشند و برخی دیگر با برنامه درسی جلو بروند. در ادامه ۴ مدل یادگیری ترکیبی را معرفی می‌کنیم و خواهیم گفت چگونه می‌توانید این مدل‌ها را اجرایی کنید.
۱-مدل چهره به چهره
این بهترین گزینه برای کلاس‌های درسی است که دانش‌آموزان در سطوح مختلفی از مهارت و توانایی فعالیت می‌کنند. این نزدیکترین مدل به آموزش سنتی است، چرا که بسیاری از کلاس‌ها به صورت چهره به چهره و حضوری هستند. آموزش آنلاین برای دانش‌آموزانی که عقب هستند ارائه می‌شود تا درس‌ها را تکمیل کرده و در کلاس‌ها مشارکت کنند. مثلا سوالی که در کلاس درس برایشان مطرح شده یا تکلیف کلاس را در خانه جستجو کرده و انجام دهند، بدین صورت زمان برای تسلط بیشتر بر موضوع درس خواهند داشت.
۲-مدل چرخشی
در این مدل، مدرسان موقعیت‌های یادگیری مختلفی می‌سازند. با استفاده از ابزارهای یادگیری دیجیتال در موقعیت‌های چرخشی، مدرسان قادر خواهند بود بر زمان آموزش حضوری بر اساس نیازهای خاص دانش‌آموز تمرکز کنند. در واقع شما یک برنامه درسی برای دانش‌آموزان درست می‌کنید که در موقعیت‌های مختلف در انتقال از آموزش حضوری به آنلاین به کار بیاید. این به دانش‌آموزان زمان و تمرکزی که برای درس‌های خاصی نیاز دارند، می‌دهد و به آنها راه‌های مختلفی برای تسلط بر آموزش ارائه می‌دهد. اگر به دانش‌آموزان ابتدایی درس می‌دهید، می‌توانید آنها را بر اساس سطح مهارت در خواندن و ریاضیات، دسته‌بندی کنید. گروهی که در خواندن خوب است، ممکن است در ریاضی خوب نباشد، می‌توانید زمان بیشتری برای آموزش حضوری مفاهیم ریاضی برایشان اختصاص دهید، پیش از آن که چرخش به یادگیری دیجیتال داشته باشید برای آموزش خواندن.
۳-مدل خودترکیبی
این مدل در دبیرستان‌ها رایج‌تر است. دانش‌آموزان این امکان را دارند تا به وسیله کلاس‌های آنلاین، فراتر از کاتالوگ دوره پیش بروند. دانش‌آموزانی که می‌خواهند کلاس‌های اضافی پیشرفته بگذرانند یا به موضوع خاصی علاقه نشان می‌دهند، کاندیدهای خوبی برای یادگیری خودترکیبی هستند. این باید بر اساس اهداف و مهارت‌های شخصی دانش‌آموز تعیین و انجام شود.
۴-مدل آنلاین
در سمت دیگر مدل چهره به چهره، مدل آنلاین وجود دارد که تنها بر ارائه آموزش آنلاین تکیه دارد. دانش‌آموزان در جاهای دوری قرار دارند و با پلتفرم‌های آنلاین تکالیف و درس‌ها را دریافت می‌کنند. مدرسان به عنوان تسهیلگر عمل می‌کنند و به دانش‌آموزان امکان می‌دهند در صورت نیاز به کمک بیشتر، وارد پیام‌رسان آنلاین شوند. این مدل بسیار مناسب دانش‌آموزانی با بیماری‌های مزمن است که می‌خواهند فرآیند یادگیری‌شان سریع‌تر از شکل سنتی آموزش پیش برود.
آموزش ترکیبی چیست؟
بطور کلی آموزش ترکیبی یک رویکرد آموزشی جدید است که در آن دانش‌آموزان و معلمان از ابزارهای آموزش حضوری و آموزش آنلاین به شکل ترکیبی استفاده می‌کنند. در این رویکرد آموزشی می‌توان شرایط را به شکلی منعطف تغییر داد تا بهترین بهره‌وری برای دانش‌آموزان حاصل شود.
گاهی برخی از دانش‌آموزان به شکل حضوری و برخی دیگر به شکل آنلاین در کلاس درس شرکت می‌کنند و گاهی ممکن است همه دانش‌آموزان بخشی از مباحث را به شکل حضوری و بخشی دیگر را به شکل آنلاین فرا بگیرند.
معلمان و مربیان با استفاده از ابزارهای مختلف مانند نرم‌افزارهای آموزش‌آنلاین و ویدیوکنفرانس برای آموزش مباحث آنلاین یا آموزش به دانش‌آموزان غیرحضوری استفاده می‌کنند.
کلاس‌های آموزش ترکیبی می‌تواند شامل ارتباط آنلاین دو طرفه، انجام تمرین‌های آنلاین، اشتراک‌گذاری ویدیوها یا محتواهای از پیش تهیه‌شده و سایر موضوعاتی باشد که در یک کلاس حضوری انجام می‌شود.
دلیل اینکه آموزش ترکیبی یکی محبوب‌ترین روش‌های آموزشی جهان است، این است که اگر به خوبی اجرا شود می‌تواند بهترین جنبه‌های آموزش حضوری و آموزش آنلاین را با هم ترکیب کند. این امر باعث می‌شود تا دانش‌آموزان با توجه به شرایط، نوع آموزش خود را انتخاب کنند و از ابزارهای کمک‌آموزشی بهره برده و آموزش را به شکلی راحت‌تر و در دسترس‌تر دریافت کنند.
تفاوت آموزش ترکیبی و آموزش از راه دور
در مدل آموزش ترکیبی دانش‌آموزان می‌توانند بر اساس یک برنامه چرخشی چند روز در هفته به مدرسه بروند، با هم‌کلاسی‌هایشان وقت بگذرانند و با معلمانشان تعامل داشته‌باشند و هر زمانی که به شکل آنلاین در کلاس درس حاضر هستند نیز با سایر هم‌کلاسی‌ها و موضوعات درسی هماهنگ و هم‌گام خواهندبود.
اما یادگیری از راه دور کمی متفاوت‌تر است. این مدل شامل همه جنبه‌های یک مدرسه حضوری به جز رفتن به محل مدرسه است. در این مدل همه دانش‌آموزان و حتی معلمان در خانه هستند و کلاس‌ها از طریق نرم‌افزارهای ارتباطات آنلاین و ابزارهای ویدیوکنفرانس انجام می‌شود.
انواع روش‌های آموزش ترکیبی
آموزش ترکیبی را می‌توان به دو شکل متفاوت انجام داد.
در مدل اول که با نام «آموزش مرکب» هم شناخته می‌شود، بخشی از دروس آموزشی به شکل حضوری و بخش دیگری از آن به شکل آنلاین برگزار میگردد. مثلا دروسی که نیاز به حل تمرین یا تمرکز بالاتری دارد به شکل حضوری و دروس تئوری به شکل آنلاین برگزار می‌شود. همچنین از این روش می‌توان برای آموزش در کلاس‌های فوق‌برنامه و آموزش‌های موضوعات غیردرسی بهره برد. به طور کلی می‌توان گفت که در این نوع آموزش از ابزارهای ارتباطات آنلاین به عنوان مکمل آموزش حضوری بهره خواهیم‌برد.
گاهی چالش‌های دنیای امروز مثل آلودگی هوا، ترافیک، وضعیت آب و هوا و… که ممکن است آموزش حضوری را به تعطیلی بکشاند، در این مدل آموزشی قابل حل خواهند بود.
در مدل دوم آموزش ترکیبی بخشی از دانش‌آموزان یا اساتید به شکل حضوری در کلاس حاضر می‌شوند و بخش دیگر آنها به شکل آنلاین و همزمان و از مکانی دیگر در کلاس درس حضور می‌یابند. از این روش آموزشی می‌توان برای بهره‌گیری از اساتید و دانش‌آموزانی که امکان شرکت به شکل حضوری در کلاس درس را ندارند، استفاده کرد. همچنین اگر شرایط پذیرش حضوری برای همه متقاضیان شرکت در دوره یا درسی خاص وجود نداشته باشد، با فراهم کردن شرایط حضور همزمان در کلاس به شکل آنلاین برای بخشی از متقاضیان، این چالش رفع خواهدشد.
آموزش ترکیبی زمان‌بندی منعطف‌تری را به وجود آورده و باعث می‌شود شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان به حداقل برسد و کمک می‌کند تا ابزارهای آموزشی مناسب به صورت یکسان در اختیار هر دو دسته دانش‌آموزان حضوری و دانش‌آموزان آنلاین قرار بگیرد.
چرا آموزش ترکیبی نوآورانه است؟
آموزش ترکیبی را می‌توان یک رویکرد جدید در سیستم آموزشی کشور در نظر گرفت. دانش‌آموزان و معلمان زیادی اعلام کرده‌اند که آن یک رویکرد آموزشی موفق است.
از دلایل موفقیت این رویکرد آموزشی می‌توان به انعطاف‌پذیری بالای آن اشاره کرد که در آن دانش‌آموزان در کنار شرایط تعامل با دوستان و معاشرت با آنها، امکان حضور در منزل را نیز دارند.
بسیاری از دانش‌آموزان اذعان کرده‌اند که بهره بیشتری از آموزش ترکیبی به نسبت آموزش غیرحضوری می‌برند و به همین دلیل است که ترکیب مزایای «آموزش حضوری» و «آموزش آنلاین» جنبه نوآورانه آموزش ترکیبی به حساب می‌آید.
مزیت مهم دیگر آموزش ترکیبی امکان دریافت آموزش با کیفیت بالا را برای افراد مختلف آسان می‌کند و آموزش‌ها برای افراد از مکان‌های مختلف قابلیت دسترسی بیشتری دارند.
همچنین این رویکرد آموزشی ملزم به بهره‌گیری از نرم‌افزار و سخت افزار مورد نیازی مانند کامپیوتر، وبکم، تخته‌هوشمند و … است که لازمه آن یادگیری و به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید است که خود رویکردی نوآورانه به حساب می‌آید.
آموزش ترکیبی چه مزایایی دارد؟
همانطور که قبلا اشاره شد آموزش ترکیبی بهترین جنبه‌های «آموزش حضوری» و «آموزش آنلاین» را در بر می‌گیرد و اگر به درستی انجام شود می‌تواند یک رویکرد آموزشی ارائه کند که هیچ یک از نواقص دو رویکرد «آموزش حضوری» و «آموزش آنلاین» را نداشته‌باشد. در اینجا به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم.
روشی انعطاف‌پذیر برای یادگیری آموزش:
رویکرد آموزش ترکیبی برنامه آموزشی انعطاف‌پذیری را فراهم می‌کند که هرچیزی را که به این نوع آموزش مربوط باشد می‌توان با نیازهای خاص یک درس یا کلاس تطبیق دهد. معلمان نیز می‌توانند حالت‌های مختلف تدریس و تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر و موضوعات درسی ارائه شده را انتخاب کنند.
افزایش دسترسی:
در سالیان گذشته بحث داشتن دسترسی به آموزش، یک موضوع مهم بوده‌است. بسیاری از دانش‌آموزان نمی‌توانند به آموزشی با کیفیت دسترسی داشته باشند، دلایل زیادی مثل بعد مسافت، مشکلات و معلولیت‌های جسمی یا عدم وجود همراه برای کودکان خردسال از علل این عدم دسترسی به آموزش است. این موضوعات برای معلمان و اساتید نیز کاملا صادق بوده و ممکن است هر یک از این دلایل امکان انتقال دانش به سایرین را از بین ببرد. آموزش ترکیبی راهکاری مناسب برای حل چالش‌های موجود برای دسترسی به آموزشی با کیفیت است.
افزایش توانایی خود مراقبتی دانش‌آموزان:
«آموزش آنلاین» آزادی‌های زیادی را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند. همانطور که روشن است دانش‌آموزان ملزم به رعایت قوانین و ساختارهای موجود در سیستم آموزشی مدرسه و کلاس خود، برنامه‌ریزی برای حضور به موقع در کلاس‌ها، استفاده از آموزش‌های ارائه شده و انجام تکالیف هستند. پایبندی به این موضوعات باعث افزایش توان خود مراقبتی در زمان عدم حضور فیزیکی معلم در بین دانش‌آموزان می‌شود.
استفاده بهینه از منابع:
آموزش ترکیبی یک راه خوب برای استفاده بهینه از منابع و کاهش هزینه‌ها است. در این رویکرد آموزشی بخش زیادی از زمانی که صرف رفت‌وآمد دانش‌آموزان و معلمان می‌شد دیگر به هدر نمی‌رود و می‌تواند صرف خانواده یا استراحت و یا فعالیت‌های فوق‌برنامه دانش‌آموزان شود.
همچنین هزینه‌های رفت و آمد، هزینه‌های اجاره و نگهداری مراکز آموزشی، هزینه پرسنل خدماتی و بسیاری از هزینه‌های دیگر کاسته شده و باعث افزایش حاشیه سود مدارس یا کاهش هزینه شهریه مدارس و در نتیجه امکان فراهم شدن تحصیل برای سایر اقشار کم درآمدتر بشود.
آموزش ترکیبی با کاهش رفت‌وآمدها سبب بهبود شرایط محیط‌زیستی نیز میگردد.
آموزش ترکیبی بهتر است یا آموزش سنتی؟
روش‌های آموزشی در طول سالیان دراز تغییرات بسیاری داشته‌اند و درآینده نیز تغییرات جدید اجتناب ناپذیر خواهندبود. ما سعی خواهیم‌کرد تا با توجه به شرایط موجود بهترین ساختار را برای هر زمانی کشف و پیاده‌سازی کنیم.
اما هیچ پاسخ قطعی درباره اینکه کدام روش آموزشی بهتر است وجود ندارد. هر دو روش «آموزش سنتی» و «آموزش ترکیبی» دارای مزایا و معایبی هستند. بهترین راه بررسی شرایط منطقه، زمان، هزینه‌ها، دانش‌آموزان و معلمان است و سپس نوبت تصمیم‌گیری درباره اینکه کدام رویکرد آموزشی مناسب‌تر خواهدبود.
در هر صورت آموزش ترکیبی برای آن‌دسته از دانش‌آموزانی که دسترسی به ابزارهای مناسب برای این رویکرد آموزشی ندارند مناسب نیست. اگر دانش‌آموزی گوشی همراه نداشته‌باشد و یا به دلیل معلولیت نتواند از تبلت یا رایانه استفاده کند ممکن است رفتن به کلاس حضوری برای او بهتر باشد.
امروزه ما با مشکلات ترافیک، آلودگی هوا، همه‌گیری کرونا و هزینه‌های سرسام‌آور حمل‌ونقل و نگهداری مراکز آموزشی روبرو هستیم که باعث می‌شود ما آموزش ترکیبی را یک جایگزین مناسب برای آموزش سنتی در نظر بگیریم.
نظر شما