به گزارش گروه صنایع غذایی و کشاورزی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، امین محمودی- شبکه های اجتماعی این روزها مملو از تصاویری و فیلم های از به زیر آب رفتن خوردورها، قایق سواری مردم در خیابان، گریه ها و ضجه های مادارانی است که ونیزی شدن شهرهای جنوبی ایران را به چشم ببینده می نشاند، شاید اگر در این مناطق محدودیت های کرونا هم برداشته شود کسی دیگر نه بخواهد نه بتواند که از خانه خود بیرون آید.
بارندگی شاید برای تمامی کشورها نعمت و رحمت الهی تلقی شود ولی برای مردمان بسیاری از مناطق ایران این نعمت الهی به نغمت تبدیل شده است که این امر در سایه بی لیاقتی، بی تدبیری و سوء مدیریت مغزهای کوچک زنگ زده مسئولین این مناطق رخ می دهد، چون آن که درد دهد بدون هیچ شکی درمان نیز می دهد ولی عبرت بسیار است و عبرت گیرندگان کم.
جنوب کشور را سیل فراگرفته به طوری که طبق اعلام جمعیت هلال‌احمر، ۵١ شهر، روستا و مناطق عشایری در هشت استان ایلام، بوشهر، خوزستان، فارس، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان و لرستان درگیر سیل هستند. این آبگرفتگی‌ها در پی بارش پیوسته باران که از اواخر هفته گذشته آغاز شده و تا دیروز ادامه داشت، رخ داده است، اما با این وجود مسئولین این مناطق هنوز ۲۰ روزی به پاییز مانده، در خواب زمستانی فرو رفته اند.
* خوزستان بدتر از همه
اما از بین این استانها وضع خوزستان بدتر از همه است، شهرهای اهواز، کارون، ایذه، ماهشهر، رامشیر، رامهرمز و شادگان با بارندگی شدید روبرو شده و بسیاری از خانه ها پر از آب شده اند، بخشی از خانه های روستایی به طوری کلی تخریب شده اند و خسارات جبران ناپذیری بر مردمان این شهرها متحمل شده است.
به طوری که سازمان آب و برق خوزستان اعلام کرده در ۲۴ ساعت گذشته بارندگی در رامشیر معادل نیمی از بارندگی هر ساله خود را تجربه کرده، ماهشهر با ۱۶۱ میلی متر رکوردها را جابجا کرده است، سازمان هواشناسی اما از زیربار مسئولین این امر شانه خالی کرده و گفته که به همه شهروندان خوزستانی هشدار داده بودیم، از طرف دیگر این سازمان گفته طبق داده های هواشناسی موج جدیدی از سامانه بارشی استان خوزستان را در بر می گیرد.
بد نیست بدانید استان خوزستان آذرماه سال گذشته نیز در پی بارش‌های شدید با آبگرفتگی و سیل روبه‌رو شد و خیابان‌ها و خانه‌های زیادی در اهواز و کارون به زیر آب رفت. فقدان سیستم پیشرفته فاضلاب شهری از جمله دلایل آبگرفتگی در برخی مناطق این استان از جمله کوت عبدالله است.
* ارتباط مواصلاتی در استان بوشهر قطع شد
مرکز مدیریت اطلاعات راه‌ها و حمل و نقل جاده‌ای استان بوشهر اعلام کرد محور گناوه - برازجان در محدوده چهار روستایی تا روستای خلیفه‌ای به علت طغیان رودخانه در مسیر رفت و برگشت مسدود شده است، شب یکشنبه ۲ آذرماه نیز روستاهای شول، کمالی، چشمه، کلر، احمدحسینی، از توابع بخش مرکزی شهرستان گناوه به دلیل بارش سیل آسای باران دچار آبگرفتگی و قطع راه‌های مواصلاتی روستایی گردید.
همچنین به دلیل بالا آمدن سطح آب در محور مواصلاتی گناوه به برازجان در محدوده روستای چهارروستایی بخش بندر ریگ از توابع شهرستان گناوه، تیم‌های نجات از شعبه هلال‌احمر گناوه حضور پیدا کرده و نسبت به کمک‌رسانی و رهاسازی خودروهای گرفتار در سیلاب اقدام کردند.
مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان بوشهر اعلام کرد: با توجه به هشدار بارندگی ها و آماده باش تیم های عملیاتی پس از بارندگی جهت امدادرسانی به مناطق مورد نظر اعزام شدند.
غلامرضا حاجیانی با بیان اینکه بارندگی ها در شهرستان گناوه و بوشهر شدت بیشتری داشته است، افزود: حجم زیاد بارندگی در شمال استان بوشهر و استان های همجوار باعث سرازیر شدن حجم زیادی از آب باران به سمت دریا شد که با احتمال مد دریا و ادامه روند بارندگی نسبت به هشدار و تخلیه اضطراری منازل حاشیه رودخانه و مخصوصاً دره گپ شهرستان گناوه عملیات های متعددی صورت گرفت.
مجموع سامانه بارشی استان بوشهر از روز پنجشنبه تا ساعت ۱۲:۳۰ روز دوشنبه مورخ ۱۳۹۹/۹/۱۰، خارک ۲۱۷/۲، بهرگان ۱۷۱/۷، فرودگاهی بوشهر ۱۴۹/۲، گناوه ۱۴۷/۹، دریایی بوشهر ۱۲۱، دیلم ۱۰۴/۷، برازجان ۶۰/۱، عسلویه ۳/۵، دیّر ۲/۹ و جم ۲ میلی‌متر گزارش شده است.
*هشدار هواشناسی برای آبگرفتگی استان لرستان
اداره‌کل هواشناسی لرستان اعلام کرد سامانه بارشی قوی و سردی وارد استان خواهد شد و سبب ابرناکی، وزش باد شدید لحظه‌ای، کاهش دما و بارش باران همراه با رعد و برق در تمام استان خواهد بود.
متوسط میزان بارندگی این سامانه بارشی در لرستان بین ۵۰ تا ۷۵ میلی‌متر پیش بینی و گفته شد با توجه به همراهی هوای سرد با این سامانه، در نواحی سردسیر، ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان شاهد ریزش برف خواهیم بود.
هواشناسی لرستان همچنین اعلام کرد این سامانه باعث آبگرفتگی معابر، ایجاد روان‌آب‌های سطحی، سیلابی شدن مسیل‌ها، بالا آمدن سطح آب رودخانه‌ها، اختلال در تردد و لغزندگی جاده‌ها و مه آلودشدن هوا می‌شود.
بر همین اساس استاندار لرستان در خصوص احتمال وقوع سیل هشدار دارد و همه دستگاه‌های امدادی و پشتیبانی را به حالت آماده‌باش درآورد.
* حال چه باید کرد؟
آنچه که تااینجای گزارش بدان اشاره رشد می گوید علی رغم آنکه سابقه سیل و آبگرفتگی در این استانها وجود دارد اما عملیات آبخییزداری در این استانها تاکنون انجام نشده یا به نتیجه نرسیده است. تجربه کشورهای پیشرفته دنیا می گویند عملیات آبخیزداری و آبخوانداری را به عنوان راهکاری معرفی می‌کنند که می‌تواند تهدید سیل را به فرصتی برای مقابله با کم‌آبی و خشکسالی تبدیل کند به طوری که دیگر شاهد خسارات جانی و مالی در کشور نباشیم.
به منظور جلوگیری از خسارات ناشی از سیلاب‌ها، بسیاری از کشورهای جهان از جمله آمریکا، انگلیس، آلمان، هند، روسیه، برزیل، افغانستان،پاکستان، چین و دیگر کشورهای شرق آسیا به اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری روی می‌آورند. به طوری که هر کدام بودجه‌های کلانی را با همکاری تمام نهادهای ذیربط و برنامه ریزی دقیق به این کار اختصاص می‌دهند.
آبخیزداری به عبارت خیلی ساده و خودمانی به تمام عملیاتهای گفته می شود که می تواند آب ناشی از بارندگی در مبدا بارش را به زیر زمین نفوذ بدهد تا مانع از خسارات آن شود و حتی مناطق مختلف را پر آب کند و دیگر شاهد کمبود آب در کشور نیز نباشیم.
با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری با پلکانی کردن مسیل ها و رودخانه ها، انحراف مسیر رودخانه ها و احداث سیل گیر توسعه کاشت پوشش گیاهی، احیای جنگل ها، احداث بندهای بتنی و خاکی و در نهایت حمایت از توسعه کشاورزی و چرای دام در مراتع می توانیم شرایطی را ایجاد کنیم که آب های جاری ناشی از بارندگی به دل خاک نفوذ کرده و علاوه بر سیراب شدن سفره های زیرزمینی، مقدار آب جاری به طرز قابل توجهی کاهش یابد.
در قانون، اجرای عملیات ابخیزداری به سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ذیل وزارت جهاد کشاورزی سپرده شده است ؛ اما به گفته کارشناسان، اگر این سازمان بخواهد آبخیزداری کند، مسئولین وزارت نیرو به بهانه اینکه آبخیزداری باعث کاهش دبی رودخانه‌ها می‌شود و این وزارتخانه نمی‌تواند مقدار پیش‌بینی‌شده را پشت سدها ذخیره کند، از اجرای طرح های آبخیزداری جلوگیری می کند.
* بودجه کافی برای اجرای عملیات آبخیزداری اختصاص نمی یابد
در همین خصوص حمید سینی ساز شهشهانی، کارشناس کشاورزی و مدیریت منابع آبی در گفتگو با رادار اقتصاد گفت: وزارت جهاد کشاورزی طبق قانون برنامه ششم توسعه و پروژه های ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی موظف به اجرای آبخیزداری است به طوری که ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی این وزارتخانه را در حوزه آبخیز سدها و سایر مناطق، به اجرای ۶۵۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری مکلف کرده است با این حال همیشه وزارت نیرو در اجرای عملیات آبخیزداری سنگ اندازی کرده است چون معتقد است اجرای عملیات آبخیزداری باعث کاهش دبی رودخانه‌ها می‌شود و آنها نمی توانند مقدار پیش‌بینی‌شده آبها را پشت سدها ذخیره کنند.
سینی ساز اضافه کرد :از طرف دیگر بودجه های کلان مدیریت منابع آبی به وزارت نیرو اختصاص دارد اما این وزارتخانه در قبال سیلاب های سهمگین و خسارات ناشی از آنها همیشه ساکت مانده و معلوم نیست که با احداث سدهای متعدد که وظیفه جلوگیری از سیلاب را داشته، چرا نتوانسته اند این امر را کنترل کنند.
* چه عواملی خسارت سیل را تشدید کرد؟
این کارشناس کشاورزی و مدیریت منابع آبی با اشاره به وقوع سیلاب ها و آب گرفتگی معابر شهری و روستایی در استانهای گیلان، مازندران، گلستان و خراسان شمالی اظهار داشت: متاسفانه این سیلاب ها خسارات جانی و مالی بسیاری را در پی داشت به طوری که منازل مسکونی، باغات، دامداری‌ها، تاسیسات زیربنایی شهرها و روستاها آسیب زیادی دیده اند و چندین شهروند این مناطق نیز جان خود را از دست دادند.
وی افزود: این در حالی است که در بیشتر نقاط سیل زده، مدیریت بحران استانها تذکرات لازم را داده بود ولی به دلایلی از جمله عدم توسعه بندهای بتنی و خاکی، لایه روبی نشدن رودخانه ها، کاهش پوشش گیاهی، نابودی جنگل ها جهت ساخت ویلاها و قاچاق چوب و همچنین تغییر کاربری اراضی کشاورزی هر ساله میزان سیلاب ها افزایش یافته و خسارات بیشتری به دنبال دارد.
سینی ساز با بیان این که بیشتر کشورهای توسعه یافته جهان برای مقابله با خسارات سهمگین سیلاب های فصلی به اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری روی آورده اند، تصریح کرد: مسئولین وزارت کشاورزی کشورهای آمریکا، روسیه، انگلیس، آلمان، هند، چین و دیگر کشورهای شرق آسیا با همکاری سایر ارگانهای مربوط بودجه های کلانی را به آبخیزداری اختصاص می دهند تا علاوه بر جلوگیری از سیلاب ها بتوانند منابع آب زیر زمینی خود را تقویت کنند.
* ضرورت توسعه پوشش گیاهی و احیای جنگل ها
ابوالقاسم حسین پور مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری نیز درباره اهمیت پوشش گیاهی و اقدامات آبخیزداری در کنترل سیلاب اظهار کرد: در بحث مدیریت سیل اقدامات پیشگیرانه و اولویت دادن به فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری اعم از احیای پوشش گیاهی و فعالیت‌های بیومکانیک و بیولوژیک باید مد نظر قرار گیرد.
او با اشاره به اینکه اقدامات مکانیکی در سطح حوزه‌های آبخیز بالادست نقش موثری در کاهش سیل خیزی دارد، افزود: در رویکرد اول بعد از رخداد سیل در مناطقی که سیلاب ایجاد خسارت می‌کند به مقابله با سیل می‌پردازیم و در رویکرد دوم مدیریت سیلاب در سطح حوزه‌های آبخیز بالادست باید مدنظر قرار گیرد.
حسین پور ادامه داد: در بحث مقابله با سیلاب به جای برخورد با معلول باید به علت و ریشه آن بپردازیم و همواره با انجام مدیریت بالادست آبخیزداری و آبخوانداری و احیای پوشش گیاهی، ضریب سیل خیزی را با نفوذ سیل به درون زمین کاهش می‌دهیم.
این مقام مسئول با اشاره به راهکارهای کاهش سیل خیزی بیان کرد: با تکنیک‌های آبخیزداری و آبخوانداری که سرآمد قالب عملیات بیولوژیک، بیومکانیک، سامانه آبگیر باران از بالاترین نقاط ارتفاعات از مرز حوزه‌های آبخیز خط مستقیم آب است، انتظار می‌رود بارش‌ها را قطره قطره مدیریت و از علت بروز سیل و سیل خیزی جلوگیری کرد.
وی با اشاره به اینکه سیل واقعیتی انکارناپذیر است، افزود: ایران کشوری سیل‌خیز است که پدیده سیل به سبب شرایط اقلیمی و قهری رخداد قطعی است، از این رو سازمان جنگل‌ها و مراتع با اقدامات پیشگیرانه آبخیزداری و آبخوان داری در نظر دارد که میزان وقوع سیل را بین ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش دهد.
انتهای پیام/
نظر شما