ناترازی گاز نتیجه ۹۶ ماه بی‌خیالی/ایران پایین ترین سطح ذخیره سازی گاز را دارد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران سوءمدیریت و کم‌کاری وزارت نفت در دولت قبل در زمینه سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت نفت، نفس گاز کشور را برای لحظاتی به شماره انداخت، هرچند که در میانه برودت کم سابقه هوا در روزهای اخیر و اکنون، این وزارت نفت بوده که با تلاش‌های شبانه‌روزی، مانع از استمرار افت فشار گاز در برخی نقاط کشور شد.
سازمان هواشناسی پیش‌تر با صدور هشدار نارنجی ‌رنگ، نسبت به احتمال یخبندان و لغزندگی جاده‌ها براثر نفوذ توده هوای سرد به کشور از سه‌شنبه تا جمعه (۲۰ تا ۲۳ دی‌ماه) هشدار داده بود. ورود سامانه‌های هوای سرد، افت شدید دما و سرمای فراگیر در بیشتر نقاط کشور، دمای هوا را در برخی مناطق تا منفی ۲۸ درجه سانتیگراد کاهش داد. گفته می‌شود که در بیش از ۲۰ استان کشور، دمای هوا به منفی ۱۰ درجه هم رسید.
این عامل باعث شد میزان مصرف گاز در کشور در روزهای گذشته تا مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز هم برسد.امروز هم سازمان هواشناسی با پیش‌بینی ورود دوسامانه جوی به کشور و فعالیت آنها، برای برخی استان‌ها هشدار سطح زرد صادر و اعلام کرده که سامانه جوی اول، سامانه بارشی است که از اواخر وقت دوشنبه( امروز) ۲۶ دی فعال می‌شود و چهارشنبه ۲۸ دی پایان خواهد یافت.این سامانه سبب بارش باران، گاهی رعد و برق، وزش باد و رخداد مه خواهد شد. فعالیت سامانه جوی دوم از روز سه‌شنبه ۲۷ دی آغاز می شود و چهارشنبه ۲۸ دی پایان می یابد. بر اثر فعالیت این سامانه‌های جوی، رخداد بهمن، خسارت به صنعت کشاورزی و بروز اختلال در انتقال منابع انرژی بویژه گاز و برق پیش‌بینی می‌شود.
جواد اوجی وزیر نفت گفته در چند روز اخیر، با توجه به سرمای شدید که درکشور وجود داشته این مسأله مدیریت شده و در حال حاضر تنها تربت‌جام مشکل گاز دارد که با حضور استاندار و فرماندار این شهر پیگیر این مسأله هستیم و افزوده شبکه گاز در سراسر کشور پایدار است و تنها شهرستان تربت‌جام که نزدیک به ۱۷ هزار مشترک ما از نعمت گاز بی‌بهره شدند از روز گذشته تا کنون همکاران در شرکت ملی گاز و شرکت پالایش و پخش تمام توان خود را به کار گرفته‌اند.
به گفته اوجی، دستور رئیس‌جمهوربرای تعطیلی مراکز آموزشی و اداره‌های شهر تهران کمک بزرگی به تأمین گاز کشور کرد و در این مدت حدود ۲.۵ میلیون مترمکعب کاهش مصرف انجام شد.
وزیر نفت، اظهار کرد: «اکنون گاز خانگی کشورهای‌ ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان هم قطع شده و ترکمنستان سوآپ گاز را از روز پنجشنبه (۲۲ دی‌ماه) به ایران قطع کرد که ما به‌سرعت آرایش شبکه را تغییر دادیم و هیچ جا جز جنوب خراسان رضوی قطعی گاز نداشتیم.»
واقعیت این است که در سال گذشته و با فعال‌سازی دیپلماسی انرژی و امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان و ورود ۵ میلیون مترمکعب گاز از انتهای شبکه توزیع گاز در شمال شرق کشور (که همواره نخستین محل افت فشار گاز در زمان‌های کمبود بوده است)، شبکه گاز پایدار شده و جلوی افت فشار در شمال شرق هم گرفته شد؛ اقدامی که دست‌کم در سال‌های قبل‌تر سابقه نداشت. در حال حاضر تولید روزانه گاز خام در ایران در شرایط فعلی حدود یک میلیارد مترمکعب است که بعد از جداسازی میعانات گازی حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز مصرفی به‌دست می‌آید.افزایش میزان مصرف گاز خانگی از روزانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب در فصل گرم سال به محدوده ۶۵۰ میلیون مترمکعب در شرایط فعلی، ناترازی گازی حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز را پدید آورده است. از ناترازی گاز به‌عنوان یکی از چالش‌های صنعت نفت کشور دست‌کم در سال‌های اخیر یاد می‌شود.ناترازی گاز از فاصله بین تولید و مصرف گاز به وجود می‌آید،اما چرا ناترازی گاز به یک مشکل جدی در کشور تبدیل شد؟
از قرار معلوم، ناترازی گاز در کشور ریشه‌ای چندگانه دارد؛ عامل اول میزان مصرف بالای انرژی و افزایش شدت مصرف انرژی درکشور است.
رشد شدت مصرف انرژی در کشور نسبت به مصرف جهانی بیش از دو برابر بوده به نحوی که ایران در رتبه اول شدت مصرف انرژی جهان قرار دارد. براساس اعلام سازمان اوپک، میزان تقاضای مصرف گاز در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا ۶ برابر است. مقدم بیگلرایی، رئیس امور مطالعات مهندسی شرکت گاز گفته است که فرهنگ‌سازی و به‌روزرسانی تجهیزات باعث می‌شود میزان مصرف گاز کاهش پیدا کند، زیرا استفاده از بخاری‌های قدیمی و فرسوده میزان مصرف گاز را تا ۴۰ درصد افزایش می‌دهد و متأسفانه ۲۵ میلیون بخاری فرسوده و با مصرف انرژی بالا در کشور وجود دارد و از سوی دیگر رعایت مقررات ملی در ساخت‌وسازها میزان مصرف گاز را کاهش می‌دهد.
بیگلرایی گفته کاهش یک درجه دمای گاز باعث صرفه‌جویی ۵ درصدی می‌شود که زمینه‌ساز تولید ۲۵ میلیون مترمکعب گاز خواهد شد.
عامل دیگر بروز ناترازی، عدم توسعه صنعت نفت و گاز کشور متناسب با برنامه‌های توسعه‌ای بوده که توپ این کم‌کاری هم در زمین وزارت نفت دولت قبل است.
براساس برنامه ششم توسعه اقتصادی، ضریب بازیافت مخازن کشور باید از ۲۸.۵۷ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۲۹.۵۷ درصد در انتهای برنامه ششم می‌رسید، هرچند این رقم نه‌تنها محقق نشد بلکه ۴ درصد هم افت کرد. گفته می‌شود دولت گذشته در سه سال پایانی عملکرد خود فقط ۴۷۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت کشور جذب کرده است. واقعیت این است صنعت نفت و گاز کشور دچار یک عقب‌ماندگی شده که نقش سرمایه‌گذاری در این عقب‌ماندگی جدی است. برآورد می‌شود توسعه صنعت نفت و گاز کشور، نیازمند تزریق ۲۰۰ میلیارد دلار اعتبار است.
در این مسیر، توسعه بالادستی و پایین‌دست صنعت گاز نیازمند تزریق ۸۰ میلیارد دلار سرمایه بوده تا ظرف مدت زمان ۳ تا ۴ سال آینده ناترازی گاز از صورت مسأله پاک شود. نکته بعدی، تعلل و بی‌توجهی دولت قبل به ذخیره‌سازی گاز بوده که همین امر میزان ذخایر گازی را به کمترین مقدار خود در کشور رسانده است.
از ذخیره‌سازی گاز به‌عنوان روشی مطمئن و کارآمد برای پاسخگویی به نیاز بالای انرژی در فصل سرد یاد می‌شود. در حال حاضر ظرفیت ذخیره‌سازی در کشورهای اروپایی به‌طور میانگین ۲۲ درصد از گاز مصرفی، روسیه ۱۹ درصد، امریکا ۱۶ درصد، ترکیه ۷ درصد و در ایران فقط ۱.۷ درصد است. عامل مهم دیگر، افزایش وحشتناک مصرف انرژی در کشور بخصوص در بخش خانگی و تجاری بوده است. سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور روزگذشته درجریان بازدید از ستاد شرکت ملی گاز، اعلام کرده که موضوع ذخیره‌سازی گاز و نفت از مسائل بسیار مهم بویژه برای شرایط بحرانی و غیرقابل پیش‌بینی است که متأسفانه درمقطعی مورد بی‌توجهی قرار گرفته و شرکت ذخیره‌سازی گاز منحل شده و وزارت نفت پس از پایان شرایط ویژه کنونی باید این موضوع را مورد توجه جدی قرار دهد.در حال حاضر رشد مصرف گاز در کشور در زمینه‌هایی همچون مصارف خانگی سالانه ۶ درصد، بخش‌های عمده ۵ درصد و در بخش نیروگاهی ۴ درصد برآورد می‌شود.
رضا مسیبی بهبهانی، کارشناس ارشد انرژی به روزنامه ایران گفته است که درکنار بی‌توجهی به ذخیره‌سازی و عدم سرمایه‌گذاری مناسب در صنعت نفت در سال‌های قبل، سوءمدیریت وزارت نفت دولت قبل هم بر ناترازی گاز تأثیرگذار بوده است.
به گفته وی، با توجه به ظرفیت بالای مخازن نفت و گاز کشور، اما ایران در زمینه تولید نفت و گاز خیلی عقب مانده و افزود که ایران دارای دومین ذخایر گاز جهان بوده اما در زمینه تولید رتبه هشتم را دارا است.
این کارشناس ارشد انرژی، جمع‌بندی کرد که در تولید و بهره‌برداری از منابع زیرزمینی صنعت نفت در دولت قبل کم‌کاری شده و اگر در دولت قبل در زمینه سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت نفت اقدامات مناسبی صورت می‌گرفت اکنون ناترازی گاز به‌عنوان یک مشکل وجود نداشت.