به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از “ایران اقتصادی“، دولت سیزدهم برای ایجاد و تقویت زیرساخت‌های صادرات غیرنفتی و عبور از اقتصاد تک محصولی نفت، عزم جدی دارد و رویکرد اصلی را بر برنامه ریزی برای تنوع بازارهای هدف، حمایت از صادرکنندگان و توجه به مقوله دیپلماسی اقتصادی قرار داده است.
در حالی که در دولت قبل به دلیل تک محصولی بودن اقتصاد ایران، از تحریم ها و نوسانات قیمت نفت ضربه خوردیم، دولت سیزدهم تلاش داشته تا با اقدامات مالیاتی و همچنین توسعه مناسبات تجاری برای افزایش صادرات از جمله عضویت در شانگهای، بتواند به کاهش اتکای کشور به اقتصاد تک محصولی کمک کند.
رشد صادرات کالاهای غیرنفتی می‌تواند اتکا به فروش نفت را کاهش داده و درآمدهای کشور را نیز متنوع کند که این موضوع از یک‌سو در کاهش اثر تحریم‌ها و خنثی‌سازی آن (افزایش تاب‌آوری) موثر است و از سوی دیگر به رشد و رونق تولید و افزایش ثروت کمک می‌کند.
کارشناسان بر لزوم فاصله گرفتن از اقتصاد تک محصولی نفت تاکید دارند و دکتر اصغر بالسینی نیز یکی از همین اقتصاددانان است. وی در گفتگو با «ایران اقتصادی»، یکی از مسائلی که به طور سنتی سبب افزایش آسیب پذیری اقتصاد ایران شده را وابستگی جدی به صادرات نفت و محصولات غیرنفتی می داند که پایه نفتی دارند.
وی یادآورشد: تک محصولی بودن محصولات صادراتی باعث شده دست کشورهایی که به دنبال ضربه زدن به اقتصاد ایران هستند باز باشد تا با ایجاد تغییراتی در مکانیسم های قیمت و فروش محصولاتی همچون نفت، میزان آسیب پذیری اقتصاد کشور را افزایش دهند.
این استاد دانشگاه افزود: اگر کل اقتصاد را بر پایه فروش منابع خامی مثل نفت بنا بگذاریم، بشدت آسیب پذیر می شویم. بررسی آمارهای پایان سال ۱۴۰۰ نیز نشان می دهد که حدود ۲۵ درصد از صادرات غیرنفتی ما، مواد پتروشیمی و محصولاتی با پایه نفتی همچون محصولات پلیمری، متانول، اوره و… بوده است.
بالسینی ادامه داد: حدود ۱۴و نیم میلیارد دلار از محصولات صادراتی ما در همین سال، مواد معدنی بوده است. به تعبیری بیشتر کالاهای صادراتی، مواد اولیه بوده است در حالی که می دانیم قیمت این محصولات در دنیا پایین است یعنی ارزش افزوده پایینی دارند و در عمل نیز باعث می شوند که اقتصاد ایران از چندمحصولی بودن فاصله بگیرد و به سمت تک محصولی شدن برود.
این اقتصاددان در ادامه گفت: موضوع دیگری که ما را آسیب پذیر کرده، این است که در ۵ سال گذشته و در دولت روحانی از نظر اقتصادی شرایط بسیار نابهنجار و نابسامانی به اقتصاد ایران تحمیل شد که عملا کشور را در حوزه های مختلف سال ها از لحاظ اقتصادی به عقب راند.
وی با اشاره به اینکه میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی ما در ۵ سال منتهی به ۱۴۰۰، بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار بوده است، گفت: این در حالی است که میانگین ارزش هر تن کالای وارداتی ما بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰دلار است. این بدان معناست که ما منابع خام را فروخته ایم و به جای آن محصولاتی با ارزش افزوده بالا و دانش بنیان وارد کرده ایم. این موضوع عملا باعث می شود که آسیب پذیری ما چه در حوزه واردات و چه حوزه صادرات افزایش پیدا کند.
این استاد دانشگاه افزود: در چنین شرایطی آنچه که به ما کمک می کند مساله تنوع بخشی به محصولات صادراتی و همچنین تنوع بخشی به بازارهای هدف صادراتی و نیز تلاش برای حرکت به سمت صادرات کالاهایی با ارزش افزوده بالاست. وی جدی گرفتن تجارت منطقه ای با کشورهای همسایه را نیز از دیگر مسائلی عنوان کرد که می تواند بسیار به ما کمک کند.
بالسینی، عضویت در پیمان شانگهای را نیز در صورتی که عملا منتج به روابط تجاری گسترده با کشورهای عضو شود، زمینه ساز ایجاد یک فرصت بی نظیر برای اقتصاد ایران دانست. وی افزود: ۱۵ کشور همسایه ما سالانه بیش از ۱۲۰۰ میلیارد دلار واردات دارند که ظرفیت بسیار قابل توجهی به شمار می رود و ما اگر بتوانیم صرفا ۱۰ درصد از بازار وادرات این کشورها را از طریق کالاهای صادراتی ایران تامین کنیم میزان صادرات غیرنفتی ما به بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید که رقم قابل توجهی است.
وی در ادامه گفت: با توجه به پتانسیل های کشورهای همسایه همچون نزدیک بودن جغرافیایی و نیز امکان مبادله با ارزهای مشترک غیردلاری، در چنین شرایطی اگر از این ظرفیت استفاده شود می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات کشور در حوزه صادرات غیرنفتی باشد.
در همین راستا باید سفرهای مقامات جمهوری اسلامی ایران به کشورهای همسایه در ماه های اخیر را به فال نیک گرفت.هر گروه یا مجموعه سیاسی که به کشورهای هدف اعزام می شوند نیز باید در پس ذهن خود این موضوع را داشته باشد تا بتوانند ظرفیت های اقتصادی را فعال کنند.
نظر شما