به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران طبق استانداردهای بین‌المللی اگر در منطقه‌ای بیش از ۴۰درصد آب تجدیدپذیر استحصال شود آن منطقه بدون‌شک دچار تنش آبی شده است، حال آنکه گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی مناطق کشورمان از بیش از ۱۰۰درصد آب تجدیدپذیر استفاده می‌شود. آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد سالی ۵.۵میلیارد مترمکعب آب بیشتر از میزانی که آب وارد سفره‌های زیرزمینی می‌شود از آن برداشت می‌کنیم، این در حالی است که کشورمان با تغییرات اقلیمی گسترده روبه‌رو است و در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک با متوسط بارندگی کمتر از ۲۵۰میلیمتر روبه‌رو است.
برای هر کیلو هندوانه چقدر آب لازم است؟
به طور متوسط برای تولید هر کیلو هندوانه به ۳۰۰ تا ۳۵۰ لیتر(یا هر سه کیلوگرم هزار لیتر) آب نیاز است به همین دلیل کشورهای مختلف از جمله ترکیه با وجود آنکه وضعیت آب‌وهوایی و بارندگی بسیار بهتری نسبت به ایران دارند، کشت این محصول را در برخی از مناطق ممنوع اعلام کرده و کشاورزان را ترغیب به کشت محصولات اساسی کشاورزی کرده‌اند، این در حالی است که این کشور با احداث سد ایلیسو و اجرای پروژه گاپ مانع از ورود آب به ایران و عراق شده است.
بد نیست بدانیم بهای هر لیتر آب آشامیدنی در بیشتر کشورهای همسایه و ترکیه حدوداً یک دلار است و طبیعتاً قیمت هر کیلو هندوانه براساس میزان آب مصرفی ۳۵۰دلار است، اما تا سال گذشته صادرکنندگان کشورمان به ازای صادرات هر ۳کیلو هندوانه تنها یک دلار عایدی داشتند.
اما در یک سال اخیر وضعیت بغرنج‌تر هم شده، به طوری که وزارت امور خارجه ترکیه به صورت شبانه و در یک اقدام عجیب و غیرقانونی، تعرفه واردات این کشور را از ۷۵ به ۳۰۰ دلار افزایش داد. همین امر سبب شد صادرکنندگان کشورمان دچار ضرر و زیان مالی شده و هزینه‌های گزاف حمل توسط لوکوموتیو به مبلغ ۶۰ یورو به‌ازای هر واگن را متضرر شوند به طوری که گفته می‌شود صادرات هندوانه برای صادرکنندگان کشورمان به‌ازای هر کیلوگرم هزار تومان تمام می‌شود، این به این معنی است که هر ۳۵۰ لیتر آب که با هزینه‌های هنگفت از اراضی خشک و نیمه‌خشک کشور برداشت و استحصال می‌شود به صورت مفت با قیمت هزار تومان به دست مصرف‌کنندگان هندوانه در ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌رسد.
موضع وزارت جهاد کشاورزی در خصوص صادرات آب مجازی
بیش از یک دهه است که وزارت جهاد کشاورزی می‌خواهد الگوی کشت را در سراسر کشور به اجرا درآورد به همین دلیل هر ساله شاهد قول‌هایی از سوی وزیر و معاونین این وزارتخانه برای تحقق این امر هستیم ولی آنچه پیدا است اینکه اجرای این طرح روی زمین مانده و در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است. مسئولان این وزارتخانه می‌گویند کشت هندوانه در اراضی کشور به این جهت صورت می‌گیرد که کشاورزان می‌خواهند از سود سرشار آن بهره ببرند. با این حال برای عدم کشت این محصول و ترغیب کشاورزان، پرواضح است که وزارت جهاد کشاورزی باید مشوق‌هایی به کشاورزان ارائه دهد؛ امری که تاکنون صورت نگرفته است و حتی برخی از مسئولان این وزارتخانه می‌گویند کشت هندوانه در زمانی صورت می‌گیرد که نمی‌توان محصول دیگری کاشت.
فریبرز عباسی، معاون آب‌وخاک وزارت جهاد کشاورزی چندی پیش در نشست خبری خود درباره وضعیت تولید هندوانه در کشور و اینکه کشت آن در مکان‌هایی که قرار است کشت قراردادی انجام بگیرد، گفت: «در مناطقی که قطب تولید هندوانه هستند ۴هزار و ۷۰۰مترمکعب در هر هکتار مصرف آب هندوانه است. البته مصرف آبیاری هندوانه از کاشت گندم کمتر است و هندوانه در جاهایی کاشته می‌شود که چیز دیگری نمی‌توان کاشت. همچنین برای کشاورز ۹کیلو به‌ازای هر مترمکعب آب آبیاری برای هندوانه یعنی ۱۸ تا ۲۷هزارتومان درآمد دارد و کشاورز تشویق می‌شود به سمت تولید هندوانه برود.
صادرات هندوانه در بهار ۱۴۰۱
آمار گمرک در سه ماهه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد بیش از ۶۹ هزار تن هندوانه از کشورمان به مقصد کشورهای ترکیه و امارات متحده عربی صادر شده است. در سال گذشته بیش از ۹۰۲ هزار تن هندوانه از کشورمان به کشورهای مختلف صادر شده که این میزان بالاترین رقم صادرات هندوانه در ۱۳ سال اخیر است این در حالی است که براساس آمارهای بلندمدت اقلیمی، سال ۱۴۰۰ یکی از کم بارش‌ترین سال‌های قرن ۱۴ هجری شمسی بوده است. از آن جا که قیمت هر کیلو هندوانه به طور میانگین ۳ هزار تومان است، این حجم از صادرات هندوانه به این معناست که کشاورز چند ماه برای به ثمر نشستن هر کیلو هندوانه تلاش کرده و زحمت کشیده اما به ازای هر لیتر آبی که این میوه مصرف می‌کند و به خارج از کشور صادر می‌شود تنها هزار تومان دریافت کرده است. البته بجز هزینه آب مصرفی، دستمزد کشاورز، بذر، جمع‌آوری و حمل‌ونقل را نیز باید محاسبه کرد. افزایش بی‌رویه تولید و صادرات هندوانه که آب زیادی صرف تولید آن می‌شود سبب شده وزارت جهاد کشاورزی عوارض صادراتی این محصول را افزایش بدهد، این در حالی است که تعرفه صادراتی این محصول یک چهارم کاهش یافته بود.
مفت خری هندوانه سر مزرعه توسط ترکیه‌ای ها
در این خصوص مجتبی شادلو، نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران در گفت‌وگو با «ایران» اظهار کرد: صادرات هندوانه در سال‌های اخیر نه تنها محدود نشده بلکه با افزایش قابل توجهی نیز روبه‌رو شده است. وی افزود: قیمت هندوانه‌ای که سر مزرعه ترکیه‌ای‌ها از کشاورزان کشورمان خریداری می‌کنند به قیمت حمل‌ونقل این محصول نیز نمی‌رسد بنابراین واضح است که وقتی هندوانه محصولی استراتژیک نیست و نمی‌تواند مدت زیادی در سردخانه بماند نباید در دستوکار کشت قرار گیرد. نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران با اشاره به اینکه کشورمان با محدودیت‌های آبی زیادی روبه‌روست، گفت: باید از امکانات خاک حاصلخیز و آب کشور برای کشت محصولات استراتژیک استفاده کنیم و از کشت محصولات آب بر بپرهیزیم.
شادلو خاطرنشان کرد: نباید امروز را نگاه کنیم و نباید برای درآمدزایی اساس کشاورزی در آینده را برهم بزنیم. این بازارها مطلق و همیشگی نیستند. تنها زمانی می‌شود بر مبنای این بازارها برنامه‌ریزی کرد که ضمانت خرید طولانی‌مدت باشد.
وی در ادامه افزود: چرا باید محصولاتی همچون گندم و برنج را رها کنیم و خود را درگیر کشت محصولاتی مانند هندوانه کنیم که این مشکلات ایجاد شود. گندم و برنج هم محصولاتی استراتژیک هستند، هم بازار جهانی تشنه آنهاست.
این مقام صنفی یادآور شد: هر دوره کشت هندوانه نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا می‌کند در حالی که وضعیت بازار این محصول بشدت بد و پرریسک است و در بازار داخل قیمت این محصول ۲ تا ۳ هزار تومان است در واقع می‌توان گفت هم کشور و هم کشاورز از کشت هندوانه زیان می‌بینند.
شادلو بیان کرد: برای نیاز داخل باید هندوانه کشت شود ولی وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت محصولات کشاورزی را به اجرا درآورد تا ترکیه‌ای‌ها نتوانند براحتی در غرب کشورمان هندوانه را با پایین‌ترین قیمت و به‌صورت عمده یا سر مزرعه هزارتومان از کشاورزان خریداری کنند.
وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی مشوقی برای کشت جایگزین هندوانه به کشاورزان ارائه نداده و دستورالعمل‌های اعلام شده توسط این وزارتخانه ضمانت اجرایی برای کشاورزان ندارد.
نظر شما