قاپیدن فرصت جدید از آسمان/ظرفیت‌های ایجادشده در مناقشه نظامی روسیه و اوکراین

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران؛تحریم هوایی روسیه، یکی از تحریم‌های اروپا و برخی کشورهای دیگر علیه این کشور بعد از شروع جنگ روسیه و اوکراین است. با اجرای تحریم هوایی عملاً راه های ارتباطی هوایی روسیه با غرب بسته شده است. بسیاری  از شرکت‌های هوایی روسیه اعلام کرده‌اند حداقل تا چند هفته آینده پروازی به کشورهای تحریم کننده ندارند. از سوی دیگر روسیه هم تحریم مشابهی برای کشورهایی که هوانوردی این کشور را تحریم کرده‌اند، به‌کار گرفته است. از سوی دیگر پروازهای ایران به روسیه بدون مشکل و مانند قبل ادامه دارد. موضوعی که فعالان بخش حمل و نقل مطرح می‌کنند امکان انتقال بخشی از تقاضای پروازی روسیه به ایران و انجام دوباره این پروازها به مقصد کشورهای غربی است. در حال حاضر ایران به کشورهای اروپایی که روسیه را تحریم کرده‌اند پرواز روزانه یا هفتگی دارد بنابراین استفاده از ظرفیت‌های پروازی ایران برای جابه‌جایی مسافران یا بار هوایی روسیه، می‌تواند درآمدزایی بالایی برای کشور به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر با این اقدام، تقاضای پرواز با ایرلاین‌های ایرانی در کشورهای اروپایی هم بیشتر می شود.
نکته دیگر در تحریم مسیر هوایی روسیه این است که ایرلاین‌ها مجبورند برای انجام برخی پروازهای خود مسیری طولانی‌تر را انتخاب کنند تا از آسمان روسیه عبور نکنند. فعالان صنعت هوایی می‌گویند با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، کشورمان می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا ایرلاین‌های بین‌المللی برای پروازهای خود به سمت اروپا یا از اروپا به سمت کشورهای شرقی و جنوبی، مسیر هوایی ایران را انتخاب کنند.
پرواز به روسیه ادامه دارد
 محمد محمدی بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، در گفت‌وگو با «ایران» در خصوص انجام پروازهای ایران به روسیه گفت: پروازهای ما به روسیه بر اساس برنامه قبل ادامه دارد فقط به‌خاطر شرایط جنگی، تغییر کوچکی در مسیر پروازی ایجاد شده است اما همه پروازهای مسافری و باری بین ایران و روسیه بدون محدودیت درحال انجام است.
محمدی بخش افزود: در حال حاضر دو پرواز هفتگی از ایران به روسیه انجام می‌شود و از سمت روسیه نیز شرکت ایرفلوت به ایران پرواز دارد. درحال حاضر هیچ برنامه پروازی به روسیه لغو نشده است و لغو پروازها هم در دستور کار نیست.
رئیس سازمان هواپیمایی در خصوص احتمال افزایش پروازها به روسیه و یا انجام پرواز دوم از ایران به مقصد روسیه یا به مقصد کشورهای اروپایی دیگر گفت: فعلاً برنامه‌ای برای افزایش پروازها به روسیه نداریم و پروازهای برنامه‌ای مانند قبل انجام می‌شود. اما ظرفیت ناوگان ما قابل قبول است و هواپیماهای دوربرد ایران به  اقصی نقاط دنیا امکان پرواز دارند.
محمدی بخش افزود: اگر برنامه‌ای برای انجام پروازها به روسیه یا از روسیه به مقاصد مختلف دنیا مطرح شود ناوگان ما ظرفیت افزایش پروازها را دارد و ظرفیت ناوگان ما ظرفیتی قابل قبول است.
رئیس سازمان هواپیمایی همچنین در مورد پرواز هواپیماهای باری به مقصد روسیه یا از این مقصد گفت: ناوگان باری هوایی ایران هم به نقاط مختلفی بار جابه‌جا می‌کند و در صورت تقاضا از سوی شرکت‌های حمل و نقل هوایی باری ناوگان این ظرفیت را دارد اما در حال حاضر برای ترانزیت باری برنامه جدیدی نداریم.
تجربه قطر و عراق
ایران تجربه افزایش ظرفیت پروازی را برای کشورهای دیگر دارد. پس از تحریم‌های برخی کشورهای عربی و بستن مرزهای هوایی و دریایی روی قطر، شرکت قطر ایر که یکی از خطوط هوایی بزرگ جهان است مجبور به تغییر برخی از مسیرهای هوایی خود شد و آن زمان (سال 96) این کشور بیشتر پروازهایش را به عبور از آسمان ایران انتقال داد.
 این عامل سبب افزایش درآمد بخش هوانوردی شد. براساس قوانین بین‌المللی، کشورها و شرکت‌هایی که قصد عبور از حریم هوایی کشور میزبان را دارند، موظف به پرداخت عوارض پروازی هستند.
 تعرفه پروازهای عبوری از کشور به نسبت وزن هواپیما و طول مسیری که طی می‌کند متفاوت است. بنابراین با توجه به این تجربه، مشخص می‌شود ایران هم ظرفیت افزایش پروازهای عبوری را دارد و هم از نظر ناوگان آنطور که رئیس سازمان هواپیمایی اظهار داشت ظرفیت ناوگان برای افزایش تقاضا وجود دارد. همچنین با حمله داعش به عراق و ناامن شدن آسمان این کشور در سال 93 نیز بیشتر شرکت‌های هوایی دنیا مسیر پروازی ایران را جایگزین عراق کردند. مزیت دیگر ایران در میان کشورهای منطقه، امنیت کشور است که مسأله مهمی در جذب پروازهای عبور است.
 به گفته مسئولان هوانوردی امنیت پایدار، کوتاه‌شدن مسیر و زمان و کاهش مصرف سوخت  از مزیت‌های ایران برای تمایل ایرلاین‌های بین‌المللی برای عبور از فضای ایران است.
132 مسیر هوایی به طول ۸۸ هزار کیلومتر در کشور متعلق به شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است که پروازها از این مسیرها انجام می‌شود. پیش‌بینی شده است درآمد پروازهای عبوری شرکت فرودگاه‌ها در سال 1401 بیش از 5هزار میلیارد تومان باشد. از سوی دیگر بر اساس قانون بودجه سال آینده، با هدف افزایش درآمد ارزی، وزارت راه و شهرسازی با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح موظف به افزایش مسیرهای پروازی و تسهیل عبور و مرور پروازهای بین‌المللی از فضای جمهوری اسلامی ایران شده است. در حال حاضر نیز توافقاتی میان وزارت راه و شهرسازی با ستاد کل نیروهای مسلح به‌منظور کاهش مناطق دارای محدودیت پروازی و افزایش مسیرهای پروازی مازاد بر ۱۳۲ مسیر موجود با هدف اقتصادی کردن مسیرهای عبوری از فضای کشور، انجام شده است.
 با کاهش محدودیت‌های موجود در فضای کشور، درآمدهای ارزی ناشی از ارائه سرویس‌های هوانوردی افزایش یافته و از ظرفیت‌های به‌وجود آمده، کشور پر خواهد شد.
براساس آمار شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، مجموع پروازهای عبوری از آسمان ایران از ابتدای امسال تا پایان مهرماه به ۸۰ هزار و ۹۹۴ سورتی پرواز رسید که نسبت به مدت مشابه پارسال رشد ۶۴.۳ درصدی را نشان می‌دهد.در حالی که در مدت مشابه سال قبل (هفت ماهه ۱۳۹۹) مجموع پروازهای عبوری ۵۲ هزار و ۱۱۹ سورتی بوده است که افزایش ۶۴.۳ درصدی را نشان می‌دهد.
با توجه به شرایطی که جنگ روسیه و اوکراین ایجاد کرده است حمل و نقل کالا و مسافر از این مناطق در حال حاضر و احتمالاً در ماه‌های آینده تحت تأثیر شرایط جنگی است به همین دلیل آمادگی زیرساخت‌های حمل و نقل برای افزایش نقش ایران در ترانزیت منطقه اهمیت زیادی دارد. در این میان با توجه به تحریم هوایی روسیه، فرصت استفاده از ظرفیت ناوگان هوانوردی ایران برای افزایش ترانزیت باری و مسافری از آسمان ایران به‌وجود آمده است.