به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛جهان‌صنعت جدیدترین گزارش پژوهشکده پولی و بانکی را بررسی کرده است: تازه‌ترین گزارش پژوهشکده پولی و بانکی از آمار ماهانه تولید صنعتی با استفاده از اطلاعات شرکت‌های بورسی نشان می‌دهد که روند صعودی رشد تولید در بخش صنعت در خردادماه ادامه پیدا کرده و شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در خرداد سال جاری ۶/۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است.
چنین رشدی در حالی صورت گرفته که نرخ رشد این شاخص در اردیبهشت ۸/۶ درصد بوده است. البته هنوز شاخص تولید شرکت‌های بورسی در خردادماه حدود پنج درصد کمتر از شاخص انتهای سال ۱۳۹۶ است. با این حال شاخص خردادماه بیشترین عدد شاخص از اردیبهشت ۱۳۹۷ تاکنون بوده است.
همچنین مقایسه شاخص تولید خرداد ۱۴۰۰ و خرداد ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که میزان تولید صنایع خودروسازی و قطعات، دستگاه‌های برقی و محصولات غذایی در خرداد ۱۴۰۰ به طور قابل توجهی کمتر از خرداد ۱۳۹۷ بوده است. همچنین بررسی رشد صنایع نشان می‌دهد که رشد تولید صنعت خودروسازی بیشترین اثر مثبت را بر رشد شاخص کل داشته است. البته بخش عمده افزایش تولید این صنعت در خرداد به موجودی انبار تبدیل شده است. به علاوه با وجود افزایش فروش در صنعت محصولات شیمیایی رشد تولید در این صنعت منفی و نزدیک صفر بوده است.
در این رابطه بررسی سودآوری شرکت‌های بورسی در ۱۲ ماه ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که سود اسمی این شرکت‌ها بیش از ۱۳۳ درصد افزایش داشته است که عمدتا ناشی از افزایش سود صنایع صادرات‌محور (فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی) بوده است. این افزایش سود عمدتا ناشی از رشد نرخ ارز و افزایش قیمت محصولات صادراتی اتفاق افتاده است.
شاخص تولید صنعتی ماهانه
بیش از ۲۵۰ شرکت صنعتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که به صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند. بنابراین با توجه به بررسی آمار این شرکت‌ها می‌توان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد. بر اساس برآوردهای صورت گرفته از شهریور ۹۷ تا خرداد ماه ۱۴۰۰، رشد تولید صنعتی بعد از اعمال دور جدید تحریم‌ها علیه ایران در سال ۹۷ منفی شد و این رشد منفی تا فصل سوم ۱۳۹۸ ادامه داشت.
بعد از تجربه کاهش قابل توجه تولید در این بخش از فصل چهارم ۱۳۹۸، رشد تولید بخش صنعت مثبت شد که این رشد مثبت تا انتهای سال گذشته ادامه داشت و در انتهای سال ۹۹ به ۴/۵ رسید.
در سال ۱۴۰۰ تولید صنعتی کماکان رشد مثبت خود را ادامه داد و در اردیبهشت نرخ رشد به ۸/۶ درصد و در خردادماه به رشد ۶/۷ درصد رسیده است. همچنین شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی (سال پایه ۱۳۹۵) در خرداد امسال به ۲/۱۰۴ درصد رسیده است. در این میان اگرچه شاخص خردادماه نسبت به شاخص تولید در انتهای سال ۱۳۹۶ که ۱۱۰ بوده، حدود پنج درصد کمتر است، اما بیشترین عدد شاخص از اردیبهشت ۱۳۹۷ تاکنون بوده است.
مقایسه شاخص تولید شرکت‌های بورسی در خرداد ۱۴۰۰ و خرداد ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که صنایع خودروسازی و قطعات، دستگاه‌های برقی و محصولات غذایی از صنایع شاخصی هستند که میزان تولید آنها در خرداد ماه ۱۴۰۰ به طور قابل توجهی کمتر از میزان تولید در خرداد ۱۳۹۷ بوده است. از طرف دیگر صنایع کانی‌های غیرفلزی، صنایع دارویی، ماشین‌آلات و تجهیزات و لاستیک و پلاستیک از صنایعی هستند که میزان تولید آنها نسبت به خرداد ماه ۱۳۹۷ افزایش بیش از ۱۰ درصدی داشته است.
در این رابطه نکات مهمی که از بررسی آمار رشد صنایع در خرداد امسال استخراج می‌شود عبارتند از:
۱- صنعت خودروسازی مانند ماه‌های گذشته مهم‌ترین عامل رشد بالای پنج درصد شاخص کل بوده است. این صنعت در خرداد رشد ۳/۱۶ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است که در مقایسه با همین نرخ رشد در اردیبهشت حدود یک واحد درصد بیشتر است. لازم به ذکر است که شاخص تولید این صنعت در خرداد ماه ۱۴۰۰ بیش از ۲۳ درصد پایین‌تر از شاخص خردادماه ۱۳۹۷ است.
۲- در حالی که صنعت محصولات شیمیایی از مرداد سال گذشته تا فروردین سال جاری رشد مثبتی داشته است، در اردیبهشت و خرداد رشد تولید منفی را ثبت کرد. البته در خرداد از این رشد منفی کاسته شده است.
۳- صنعت فلزات اساسی بعد از رشد قابل توجه حدود هشت درصدی که در اردیبهشت داشت، در خرداد رشد مثبت ۵/۳ درصد را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرد.
۴- صنایع دارویی و ماشین‌آلات و تجهیزات که رشد تولید آنها در اردیبهشت ماه نسبت به مدت مشابه منفی بود در خردادماه به رشد مثبت رسیدند.
۵- صنایع غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات و فرآورده‌های نفتی در کنار صنعت خودروسازی از مهم‌ترین صنایع با رشد بالاتر از رشد شاخص کل در ماه خردادماه بوده‌اند که در افزایش رشد تولید در خرداد نقش داشته‌اند.
تحلیل موجودی انبار
بررسی تغییرات در موجودی انبار محصولات، علاوه بر اینکه تحلیل بهتری از علت تغییرات ارائه می‌دهد (چون شاهدی از وضعیت بازار و تقاضا ارائه می‌کند)، می‌تواند در پیش‌بینی روند آتی تولید نیز کمک کند.
در این رابطه روند تغییرات موجودی انبار نشان می‌دهد که اولا تغییرات در موجودی انبار در مجموع صنایع در سال‌های اخیر عموما زیر سه درصد از تولید است. دوم اینکه با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و اینکه بسیاری از صنایع در زیر ظرفیت اسمی خود تولید می‌کنند، می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که مهم‌ترین بازدارنده رشد تولید در بین صنایع محدودیت در تقاضای داخلی و خارجی است. از این رو بهبود در تقاضا می‌تواند محرک رشد تولید به حساب بیاید.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از تیر تا اسفند ۱۳۹۹، رشد تولید و فروش کمتر از یک درصد با هم اختلاف داشتند. این نکته نشان می‌دهد که شوک غیرقابل پیش‌بینی عمدهای بر سمت تقاضا و یا عرضه محصولات صنعتی در ماه‌های اخیر وارد نشده است. در فروردین و اردیبهشت تغییر در موجودی انبار شرکت‌های صنعتی تحت تاثیر تغییر قابل توجه استراتژی فروش شرکت‌های خودروساز قرار گرفت و شاخص کل موجودی انبار صنعت کاهش در موجودی انبار را نشان داد؛ اما در خرداد برخلاف دو ماه گذشته موجودی انبار صنعت به طور متوسط افزایش داشته است؛ به طوری که در این ماه به جز صنعت محصولات شیمیایی در مابقی صنایع شاهد افزایش در موجودی انبار بوده‌ایم.
یکی از صنایعی که بیشترین تغییر را در موجودی انبار دارد صنعت خودروسازی است. این صنعت از مرداد تا اسفند ۹۹، به طور متوسط در هر ماه ۸/۱۲ درصد به موجودی انبار خود اضافه کرد، اما در اردیبهشت سال جاری رشد فروش حدود ۲۷ درصد بیشتر از تولید بوده است که به معنی کاهش موجودی انبار انباشته شده در ماه‌های قبلی است. همچنین در خرداد برخلاف اردیبهشت، مجددا موجودی انبار این صنعت افزایش یافته و حدود ۵/۱۲ درصد از تولید در این صنعت به موجودی انبار اضافه شده است.
از سوی دیگر در صنایع محصولات شیمیایی که در ماه‌های آخر سال ۱۳۹۹ کاهش در موجودی انبار داشته، در فروردین افزایش موجودی انبار (به میزان ۲/۱ درصد از تولید فروردین) را تجربه کرده است که همین امر نشانه‌های کمبود تقاضا در بازار و کاهش تولید این صنعت در اردیبهشت ماه را می‌داد که به همین صورت نیز محقق شد و رشد تولید این صنعت در اردیبهشت نسبت به مدت مشابه کاهش یافت.
علاوه بر این، افزایش موجودی انبار صنعت محصولات شیمیایی در اردیبهشت نشان از کاهش تولید در ماه خرداد می‌داد که همین امر نیز محقق شد. اما در خرداد با وجود اینکه تولید کاهش داشته است، فروش این صنعت بیش از پنج درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است که همین امر منجر به کاهش موجودی انبار این صنعت در خرداد و نوید رشد مثبت تولید در ماه‌های آتی را می‌دهد. در صنعت فلزات اساسی نیز مشابه ماه‌های گذشته در خردادماه موجودی انبار افزایش پیدا کرد و افزایش موجودی انبار در خرداد ماه از ماه‌های دیگر بیشتر بوده است و نشان از تضعیف بخش تقاضا برای محصولات این صنعت را دارد.
محدودیت مالی و رشد صنعت
در اقتصاد ایران محدودیت نقدینگی در صنایع همواره از اصلی‌ترین مشکل‌های تولید برشمرده شده است. البته محدودیت مالی برای همه شرکت‌ها به یک اندازه نیست و در برخی شرکت‌ها شدیدتر و در برخی شرکت‌ها محدودیت مالی کمرنگ‌تر است.
بر اساس آمارهای موجود در دو سال اخیر تقریبا در تمام دوره‌ها به جز فروردین ۱۳۹۹ که شوک کرونا تغییرات تولید را توضیح می‌دهد، رشد شرکت‌هایی که محدودیت مالی شدیدتری داشتند کمتر از رشد سایر شرکت‌ها بوده است. در برخی برهه‌های زمانی مانند خرداد تا آذر ۱۳۹۸ این محدودیت اثر شدیدتری بر رشد تولید داشته است. در آبان تا دی ۱۳۹۹ نیز مجددا این اختلاف قابل توجه شده است. البته این اختلاف در ماه‌های بهمن و اسفند به حداقل رسیده است.
دراردیبهشت و خرداد سال جاری نیز محدودیت مالی عامل تفاوت در رشد تولید بین شرکت‌ها نبوده و حتی شرکت‌هایی که در گروه با محدودیت مالی شدید طبقه‌بندی شده‌اند رشد بیشتری داشته‌اند.
صادرات و رشد صنعت
رشد تولید در برخی صنایع به شدت به بازار صادراتی وابسته است. از این رو تغییرات فرآیندها و رویه‌های صادراتی و گسترده یا محدود شدن بازار صادراتی یکی از عواملی است که بخشی از تغییرات در تولید را توضیح می‌دهد.
آمارها نشان می‌دهد رشد تولید این دو از ابتدای سال ۱۳۹۸ که روند رو به افزایشی رشد تولید صنعتی شروع شد تا مهر سال گذشته، همواره رشد شرکت‌های صادراتی از شرکت‌های غیرصادراتی بیشتر بوده است و در واقع به نوعی محرک افزایش رشد در این بازه زمانی را می‌توان صادرات و شرکت‌های صادرات‌محور دانست.
از آبان ماه ۹۹ تا خرداد امسال نیز برخلاف دوره قبلی، رشد تولید صنایع صادرات‌محور از رشد تولید سایر صنایع پایین‌تر بوده است و این اختلاف در خرداد افزایش داشته است.
واردات و رشد صنعت
چون درجه وابستگی به واردات در بین صنایع و حتی شرکت‌های مختلف، متفاوت است، بدیهی است که مشکلی مانند تحریم که واردات را مختل می‌کند روی صنایع وابسته‌تر اثر بیشتری دارد.
بر اساس برآوردهای صورت گرفته در ماه‌های گذشته تفاوت رشد شرکت‌های واردات‌محور با سایر شرکت‌ها قابل ملاحظه بوده و کاهش رشد تولید صنعتی در ماه‌های قبل عمدتا ناشی از کاهش رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور بوده است. به گونه‌ای که در شهریور ماه شرکت‌های واردات‌محور رشد منفی ۴/۱۲ درصدی داشته و شرکت‌های غیرواردات‌محور تنها منفی ۵/۱ درصد بوده است. اما در مهر این شکاف رشد کاهش یافته و رشد شرکت‌های واردات‌محور در این ماه به طور متوسط تنها ۵/۵ درصد کمتر از سایر شرکت‌ها بوده است و این اختلاف در دی به ۵/۱ درصد رسیده است و در بهمن ماه بعد از بیش از یک سال و نیم رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور از رشد تولید شرکت‌های دیگر بیشتر شده است. از این رو می‌توان گفت که شرکت‌ها توانسته‌اند خود را با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها وفق دهند و تولیدات بر پایه واردات روند مثبتی داشته باشد. از این رو می‌توان گفت که در ماه‌های اخیر محدودیت‌های وارداتی مانع اصلی برای رشد تولید صنعتی نبوده است و متوسط رشد دو گروه شرکت با وابستگی شدید به واردات و سایر شرکت‌ها در زمستان ۹۸ کمتر از دو درصد بوده است.
از سوی دیگر در تمام ماه‌های سال گذشته رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور از رشد تولید شرکت‌هایی که وابستگی کمتری به واردات دارند یا وابستگی ندارند بیشتر بوده است. در اسفند این اختلاف بیشتر نیز شده است و در حالی که شرکت‌های کمتر وابسته به واردات روند رشد با ثباتی داشته‌اند، شرکت‌های واردات‌محور روند رشد صعودی را تجربه کرده‌اند. در حالی که در اردیبهشت امسال تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین رشد این دو گروه وجود نداشت اما در خرداد مجددا رشد تولیدات واردات‌محور از سایر محصولات پیشی گرفت و رشد شرکت‌های واردات‌محور بیش از دو واحد درصد بیشتر از گروه دیگر شده است.
کالاهای واسطه، مصرفی و سرمایه‌گذاری
از اردیبهشت ۹۹ به بعد رشد تولید کالاهای مصرفی به دلیل محدودیت‌های وارداتی روی این محصولات (ناشی از تحریم‌ها و محدودیت ثبت‌سفارش) و همچنین رشد نرخ ارز که منجر به ارزان‌تر شدن کالاهای داخلی نسبت به کالاهای وارداتی شده است، بیشتر از رشد کالاهای واسطه‌ای بوده است. در خردادماه امسال نیز همین قاعده برقرار بوده و در حالی که رشد تولید شرکت‌های تولیدکننده کالاهای مصرفی ۵/۱۳ درصد بوده است، رشد تولید شرکت‌های تولیدکننده کالای واسطه حدود ۸/۲ درصد بوده که اختلاف بیش از ۱۰ واحد درصدی بین این دو وجود دارد.
رشد تولید کالاهای سرمایه‌ای نیز که در ماه‌های اخیر نوسان زیادی داشته در خردادماه به حدود ۲۹ درصد رسیده است. این در حالی است که رشد تولید این نوع کالاها در اردیبهشت ماه منفی بوده است.
سودآوری در صنایع
مقایسه رشد سود اسمی در بازه شش‌ماهه، نه‌ماهه و ۱۲ماهه ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه نشان می‌دهد که در طول زمان رشد سود اسمی در بین شرکت‌ها افزایش داشته است. در حالی که در شش ماه ۱۳۹۹ رشد سود اسمی شرکت‌ها ۶۸ درصد بوده است، رشد سود اسمی شرکت‌های بورسی در ۹ ماهه ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه سال گذشته به حدود ۱۳۱ درصد رسیده و این نرخ رشد برای بازه ۱۲ ماهه به ۱۳۳ درصد افزایش داشته است.
طبیعتا رشد نرخ ارز که منجر به افزایش سودآوری شرکت‌های صادراتی شده یکی از مهم‌ترین دلایل این روند افزایشی سودهای اسمی در بازار بوده است.
برآوردها نشان می‌دهد: در بین صنایع مهم مانند سنوات اخیر شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند؛ به صورتی که تنها صنایعی هستند که جمع سود خالص شرکت‌های آن منفی می‌شود. در این رابطه تعداد شرکت‌های زیان‌ده این صنعت در ۱۲ماهه سال پنج شرکت بوده است البته نسبت به تعداد شرکت‌های زیان‌ده در سال ۱۳۹۸ پنج شرکت از شرکت‌های زیان‌ده کمتر شده است.
با وجود کاهش تعداد شرکت‌های زیان‌ده، زیان اسمی این صنعت در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۲۰ درصد رشد داشته است. بخش عمده این زیان‌ها مربوط به دو شرکت ایران‌خودرو و سایپاست.
در بین سایر صنایع سود اسمی در صنایع فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی بیشترین رشد را داشته و به ترتیب ۱۸۶، ۱۴۲ و ۱۳۶ درصد نسبت به سود اسمی سال گذشته رشد داشته است. نگاهی به وضعیت صنایعی که رشد سود بیشتری داشته‌اند مشخص می‌کند که بخش عمده شرکت‌های فعال در این صنعت شرکت‌های صادراتی بوده‌اند و رشد سود آنها ناشی از افزایش نرخ ارز بوده است. صنایع دیگری مانند محصولات غذایی و صنایع دارویی با وجود اینکه در ۱۲ ماهه ۱۳۹۹ نسبت به سال گذشته رشد ۱۰۴ و ۶۷ درصدی در سود اسمی داشته‌اند اما روند سودآوری آنها در فصول سال ۱۳۹۹ نزولی بوده؛ به گونه‌ای که رشد سود اسمی آنها در شش ماه بیشتر از ۹ ماهه و در ۹ ماهه بیشتر از ۱۲ماهه بوده است.
نظر شما