هدف بانک مرکزی باید کنترل تورم باشد/ حمایت پولی از بورس تورم را افزایش می‌دهد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فارس، وضعیتی که کشور در شرایط فعلی دارد، بیشتر متاثر از سیاست هایی است که دولت در سال های گذشته و در سال جاری اعمال کرده است. تشویق مردم برای حضور در بازار سرمایه یکی از تصمیمات و اقدامات اشتباه دولت در یک سال گذشته بوده است. در وضعیت فعلی که کشور با نرخ تورم بالایی دست و پنجه نرم می کند، یکی از راهکارهای کاهش نقدینگی، افزایش نرخ سود سپرده ها است. یعنی ورود پول به بانک ها می تواند در شرایط فعلی بخشی از نقدینگی را کاهش دهد.

اما در صورتی که این سیاست توسط بانک مرکزی اعمال شود، ممکن است خروج پول از بازار سرمایه این بازار را با یک روند نزولی مواجه کند. یعنی بانک مرکزی در شرایط فعلی با یک دوگانگی در اعمال سیاست درست مواجه است. سهامداران نسبت به هرگونه افزایش نرخ سود بانکی واکنش نشان می‌دهند. بی‌توجه به این نکته که بخشی از حباب قبلی بورس ناشی از کاهش بی‌موقع سود بانکی و حرکت پول از حساب‌های بلند مدت به حساب‌های کوتاه‌مدت و تبدیل شبه پول به پول بوده است.

این واقعیت نیز همواره از سوی ذینفعان مختلف نادیده گرفته می‌شود که هر نوع افزایش حقوق و دارایی‌ها از طریقی که به افزایش تورم منجر شود، عملا به کاهش قدرت خرید عموم مردم از جمله ذینفعان یاد شده منجر خواهد شد.

کامران ندری، کارشناس مسائل پولی و بانکی معتقد است، یک سیاست متوازن در شرایط فعلی می تواند تا حدود زیادی وضعیت کشور را از تورم بالا و نارضایتی سهامداران رهایی بخشد. مشروح گفت و گوی فارس با کامران ندری را می خوانید:

به عنوان اولین سوال بفرمایید، روند فعلی بازار سرمایه را چگونه ارزیابی می کنید؟

بازار سرمایه در این روزها با توجه به افتی که در ماه های گذشته داشته در حال ورود به یک فاز جدید است. این روند می تواند در بلند مدت متاثر از دو موضوع نرخ بهره و انتظارات از آینده شکل دیگری به خود بگیرد. یعنی در صورتی که هر دو این عامل ها متناسب با ذائقه سهامداران باشد، می توان یک روند صعودی را در ماه های آینده پیش بینی کرد. به عبارت دیگر، عوامل مختلفی بر بازار سرمایه تاثیرگذار است. اما باید در وضعیت فعلی به دو موضوع نرخ بهره و انتظارات متمرکز شد.

رشد نامتعارف بورس، عامل تورم در کشور

چه عواملی در شرایط فعلی می تواند وضعیت بورس را تغییر داده و دوباره وارد فاز اصلاح کند؟

در کشور ما سیاستگذار پولی بر سر یک دوراهی قرار گرفته است که هر دو برای کشور هزینه های زیادی را به همراه خواهد داشت. بانک مرکزی یا باید جلوی افزایش غیرمنطقی شاخص در بازار سرمایه را بگیرد و تورم را کنترل کند و یا به افزایش نرخ تورم تن دهد. هر دوی این مسائل می تواند در شرایط فعلی برای کشور هزینه های فراوانی را به همراه داشته باشد.

به عبارت دیگر، رشد نامتعارف بازار سرمایه در ابتدای سال جاری، اقتصاد کشور را به سمت تورم پیش برد؛ کارشناسان اقتصادی هشدار داده بودند که بازار سرمایه نیازمند مدیریت درست است و نباید اجازه داده شود تا هیجانات، بر این بازار غلبه کند. با این وجود، آثار تورمی عدم مدیریت درست بر بازار سرمایه، اکنون نمود پیدا کرده و اگر روند بازار به درستی مدیریت نشود، ممکن است بورس همچنان دچار ریزش شود.

رئیس کل بانک مرکزی سخن از حمایت از بازار سرمایه به میان آورده است، این حمایت در حال حاضر باید چگونه باشد؟

بگذارید صریح بگویم؛ حمایت از بازار سرمایه به شیوه های مطرح شده زیاد تاثیرگذار نیست. بانک مرکزی به عنوان سیاست گذار پولی، در حال حاضر تمام ابزارهای خود برای کنترل تورم را به کار گرفته است تا تورم افسارگسیخته را تا حدودی کاهش دهد. اما اصلی ترین ابزار این بانک برای کنترل نقدینگی یعنی نرخ سود در وضعیتی قرار دارد که نمی توان زیاد با آن دست زد. بانک مرکزی توانسته تا حدودی سرعت گردش پول را مهار کند. اما این همه موضوع نیست.

نرخ سود یکی از مسائل موثر بر بورس

در ماه های گذشته چندین بار شایعه افزایش نرخ سود بر سر زبان ها افتاد، اما بانک مرکزی آن را تکذیب کرد. تغییر نرخ بهره چه تاثیری بر بازار سرمایه دارد؟

نرخ بهره یکی از موضوعاتی است که می تواند تاثیر فراوانی بر بازار سرمایه داشته باشد. اینکه نرخ بهره بالا برود، سبب خواهد شد که پول ها وارد بانک ها شود که این مساله می تواند تاثیر منفی فراوانی بر بورس داشته باشد. پایین آمدن نرخ بهره نیز اثر تورمی برای کل اقتصاد کشور دارد.

بانک مرکزی باید چه راهکاری را در پیش بگیرد؟

سیاست گذاران باید یک توازن در نرخ بهره برای حمایت از بازار سرمایه و از طرف دیگر کاهش تورم ایجاد کنند. در صورتی که این توازن ایجاد نشود، هم تورم رشد خواهد داشت و هم بازار سرمایه مانند ماه های گذشته روند نزولی پیدا خواهد کرد. بانک مرکزی در حال حاضر به اشتباه فکر می کند، در حال حاضر تنها روشی که می توان به صورت واقعی از بازار سرمایه حمایت کرد به ثابت نگه داشتن نرخ بهره و یا کاهش آن است. در حالی که این مساله تنها خیال سهامداران را برای معامله در بورس راحت می کند. یعنی در حال حاضر یک تناقض در سیاست گذاری بانک مرکزی جهت خواسته سهامداران و کاهش تورم را شاهد هستیم.

به عبارت دیگر، سهامداران خواستار کاهش نرخ بهره هستند. چون از این طریق پول های بیشتری وارد بورس می شود. اما بانک مرکزی باید بتواند با یک تصمیم گیری درست یک توازن در این میان، بین منافع سهامداران و منافع ملت ایجاد کند.

دولت به دنبال جبران کسری بودجه از طریق بورس است

همه می دانند، یکی از اصلی ترین دلایل تورم در ایران، کسری بودجه و استقراض دولت از بانک مرکزی برای جبران این کسری بودجه است. دولت در سال جاری یک روش دیگر یعنی فروش سهام شرکت ها در بورس را برای حل این مشکل انتخاب کرده است. این مساله می تواند مشکل را حل کند؟

دولت مدعی است برای جبران کسری بودجه از بانک مرکزی استقراض نمی کند. اما روش هایی که در حال حاضر انتخاب کرده است سبب خواهد شد سیاست گذار پولی دستش برای اعمال سیاست بسته باشد. دولت هم اکنون با فروش باقی مانده سهام خود در شرکت ها در بورس در قالب صندوق های ETF به دنبال جبران کسری بودجه خود است که این موضوع دست بانک مرکزی در تغییر نرخ بهره را بسته است.

تاثیرگذاری این روش دولت برای جبران کسری بودجه، تنها در کاهش قدرت بانک مرکزی خلاصه می شود؟

خیر؛ این شیوه که دولت در پیش گرفته که با بالا نگه داشتن قیمت برخی نمادها به دنبال جبران کسری بودجه خود است، می تواند تورم را در کشور افزایش دهد. یعنی دولت مستقیما از بانک مرکزی استقراض نمی کند؛ اما حمایت پولی از بازار سرمایه می تواند تورم را به شدت افزایش دهد. دولت با بالا نگه داشتن قیمت برخی نمادها به دنبال مثبت شدن شاخص کل بورس است تا بتواند از این طریق کسری بودجه خود را جبران کند. به عبارت دیگر، اتفاقاتی که اکنون در بازار سرمایه رخ می ‌دهد، نتیجه همان سوء مدیریتی است که در سال‌ های گذشته، بر بازار طلا، ارز و مسکن نیز حاکم بوده و نتیجه‌ ای جز کاهش ارزش پول، رشد نقدینگی، تورم، کاهش قدرت خرید و صدها پیامد جبران ‌ناپذیر نداشته است.

چه روشی را می توان برای جبران کسری بودجه دولت در چنین شرایطی پیشنهاد کرد؟

متاسفانه دولت از روش فروش اوراق استفاده نمی کند. هرچند درست است که عرضه دارایی‌ها در بازار سهام رشد نقدینگی را افزایش نمی‌دهد و باعث می‌شود دولت کمتر به سراغ استقراض از بانک مرکزی برود. اما باز هم اثرات تورمی خواهد داشت و باعث می‌شود مردم نخواهند پول ملی را نگه دارند.

بانک مرکزی در شرایط فعلی چه کاری می تواند انجام دهد؟

مشکل اقتصاد ما این است که هدف را گم کردیم؛ زیرا هدف باید کنترل تورم باشد و نه رونق بازار سرمایه. در صورتی که این هدف درست انتخاب شود، می توان امیدوار بود بانک مرکزی روش درستی را برای کنترل تورم انتخاب کند.

عامل دومی که گفتید انتظارات است؛ این مساله این روزها همه بازارها از جمله بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار داده است. انتظارات چه تاثیری بر بورس دارد؟

بله. عامل بعدی به انتظارات سهامداران از آینده و اقتصاد کشور برمی گرد. این انتظارات می تواند، آینده را برای افراد خوب یا بد جلوه دهد. در صورتی که سهامداران و افراد حاضر در بورس از آینده روند مثبتی را انتظار داشته باشند، می توان به آینده بورس و یا اساسا بازارهای مالی و یا کل اقتصاد امیدوار بود. آینده روابط ایران با سایر کشورها و یا به زبان دیگر نتیجه  انتخابات امریکا می تواند بر بازارها اثر مثبت یا منفی داشته باشد. بعد از چند هفته التهاب به دلیل انتخابات در آمریکا می توان گفت بازارهای مالی در ایران به یک ثبات دست پیدا کرده اند.

به عبارت دیگر، در چند هفته گذشته بازارها بیشتر تحت تاثیر این عامل بودند و نمی شد براساس روندهای این چند هفته تحلیل خاصی برای بازارها ارائه کرد.

یعنی انتطارات سهامداران و در حالت کلی سرمایه گذاران از آینده روندهای بازارها را تغییر داده است؟

انتظاراتی که افراد از آینده دارند و اساسا انتظارات مثبتی که از آینده به جهت بازگشت به مذاکرات شکل گرفته است، می تواند در کوتاه مدت بازارها را با روند صعودی مواجه کند. اما بعد از آن را باید دید چه اتفاقاتی در روندهای سیاسی در کشور می افتد.